بورس کالا به دنبال طراحی ابزارهای مالی جدید و جذب سرمایه گذاران،صندوق های کالایی را با توجه به تجربه جهانی موفق آن را طراحی کرد. با نگاهی به جذابیت بازار های فیزیکی کالا و نوسانات قیمتی آن، توجه به روند صعودی قیمت کالاها و همچنین عدم امکان سرمایه گذاری مستقیم همه اشخاص در این بازار، می‌توان به این نتیجه رسید که صندوق های کالایی بهترین راه برای سرمایه گذاری با زیرساخت کالاهای پرتقاضا و نیازمند به سرمایه گذاری هستند.
صندوق کالایی و تاریخچه آن در جهان
اضافه‌کردن کالاها به سبد سرمایه گذاری امکان تنوع‌بخشی بیشتری برای سرمایه گذاران فراهم می‌کند و میتواند به کاهش نوسانات سبد سرمایه گذاری منجر شود. کالاها همچنین می‌توانند به عنوان سپری برای محافظت در مقابل تورم باشند. بطور تاریخی کالاها همبستگی نسبتاً کمی با سهام و اوراق قرضه دارند. یکی از عوامل مهم کم بودن همبستگی بین آن‌ها این است که قیمت کالاها تحت تاثیر عوامل ریسکی متفاوتی قرار دارد. کالاهای اساسی در تمام دنیا بخش مهمی از پرتفوی سرمایه گذاران خرد و نهادی را تشکیل می‌دهند.
بازارهایی چون بورس لندن با برقراری همکاری نزدیک با ناشران تلاش کرده‌اند که دسترسی به کالاهای اساسی را از طریق توسعه ابزارهای جدید نظیر صندوق‌های کالایی قابل معامله در بورس و ایجاد سیستم‌های معاملاتی ویژه تسهیل کند؛ به طوری که سرمایه گذاران بدون نیاز به انجام معاملات آتی یا تحویل فیزیکی کالای اساسی، از طریق این صندوق‌ها به کالای موردنظر خود دسترسی یابند. صندوق های کالایی قابل معامله در بورس از ابزارهای سرمایه گذاری هستند که روند قیمتی یک شاخص کالایی پایه را دنبال کرده و این شاخص میتواند صرفاً متشکل از یک کالای اساسی یا ترکیبی از مجموعه کالاها نیز باشد. این ابزار دقیقاً مانند سهام عادی و صندوق های قابل معامله در بورس، معامله می شود و فرآیند تسویه آن نیز مانند سایر اوراق صورت می گیرد. از آنجا که این اوراق بازارگردانی می شوند، از نقدشوندگی بالایی نیز برخوردارند.
اولین صندوق کالایی در سال ۲۰۰۴ در بورس لندن راه اندازی شد. کالای پایه این صندوق فلز طلا بود. پس‌از راه اندازی این صندوق، صندوق های کالایی با طیف وسیعی از انواع کالا شروع به کار کردند. حوزه‌های اصلی فعالیت صندوق های کالایی شامل: محصوالت کشاورزی، فلزات صنعتی، حامل های انرژی و فلزات گران‌بها است.
| کشاورزی | فلزات | انرژی | فلزات گران‌بها |
| غلات | آلومینیوم | نفت خام برنت | طلا |
| قهوه | مس | نفت خام تگزاس | نقره |
| شکر | نیکل | کربن | پلاتین |
| سویا | سرب | گاز طبیعی | پالادیوم |
| پنبه | قلع | مشتقات تصفیه‌شده نفتی | |
| زعفران | روی |
در حال حاضر، از میان کالاهای مختلف، صندوق‌های مبتنی بر کالاهای نفت خام و فلزات گران‌بها، شامل طلا و نقره، بیشترین محبوبیت را بین سرمایه گذاران را دارند. نوسانات قیمتی این کالاها در بازارهای جهانی نسبتاً زیاد بوده و به دنبال آن بازار این کالاها از نقدینگی بالایی برخودار است. همچنین برای این کالاها در بازارهای جهانی تقاضای فیزیکی زیادی وجود دارد.
طلا
طلا معمول ترین فلز گران‌بها برای سرمایه گذاری است. سرمایه‌داران، طلا را به عنوان بهترین گزینه در شرایط بحران اقتصادی، سیاسی، اجتماعی یا سایر بحران‌های مالی خریداری می‌کنند. این بحران‌ها میتواند شامل رکود بازار بورس، کاهش نقدینگی، تورم، جنگ و ناآرامی های اجتماعی باشد. همچنین برخی سرمایه گذاران، طلا را هنگام رونق بازار سهام خریداری می‌کنند تا به سود مالی دست یابند. بهای این فلز گران‌بها، همانند سایر کالاها و سرمایه گذاری ها، بر پایه عرضه و تقاضا تعیین می شود؛ اما برخلاف دیگر اقلام قابل سرمایه گذاری، ذخیره و یا در معرض فروش قرار دادن آن در بازار نقش مهمی در تعیین قیمت خواهد داشت.
تقریباً تمام حجم طلایی که تا به امروز استخراج شده است، قابلیت آن را دارد که با قیمتی مناسب به بازار عرضه شود. در اواخر سال ۲۰۰۶ کل طلای استخراج شده تا آن زمان ۱۵۸ هزار تن تخمین زده شد. این میزان طلا حجمی برابر با یک مکعب به ابعاد ۲/۲۰ متر را اشغال می‌کند. با این میزان زیاد طلای ذخیره شده در مقایسه با تولید سالانه، قیمت طلا بیشتر تحت تاثیر شرایط است تا میزان تولید. تقاضای سالانه برای طلا ۱۰۰۰ تن بیشتر از تولید معدنی آن است که از فروش بانک های مرکزی و سایر منابع تامین می‌شود. بانک مرکزی و صندوق بین المللی پول نقش مهمی در تعیین قیمت طلا بازی می کنند. عواملی مانند ورشکستگی بانک‌ها ، نرخ بهره کم یا منفی ، جنگ و تعرض، عواملی تاثیر‌گذار بر روی افزایش تقاضا طلا هستند.
صندوق های کالایی طلا در ایران
صندوق های کالایی طلا (gold funds) همانند صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس، سرمایه های سرمایه گذاران خرد را جمع آوری می کنند. این نوع صندوق ها با خرید گواهی سپرده سکه طلا و همچنین اوراق مبتنی بر طلا می کشوند تا سرمایه گذاران را از بازدهی مناسبی بهره مند کنند. افراد با سرمایه گذاری در صندوق های کالایی طلا علاوه بر استفاده از مدیریت حرفه ای سرمایه و تحلیل تحلیلگران عرصه طلا، ریسک نگهداری فیزیکی این کالای گران بها را نیز از بین خواهند برد.
در حال حاضر ۴ صندوق کالایی طلا در بورس ایران معامله می شود.
|
نقش صندوق های کالایی طلا در بازار طلا
صندوق‌های کالایی طلا نهادهای مالی بسیار بزرگی هستند و گرچه به‌صورت مستمر به معاملات طلا اشتغال ندارند، همواره یک بازیگر اصلی در بازار به شمار می‌آیند. صندوق‌های طلا تأثیر بسزایی در بازار طلا دارند. با افزایش تقاضای سرمایه‌گذاران خرد و نهادهای سرمایه‌گذاری، صندوق‌های طلا واحدهای سرمایه‌گذاری خود را منتشر نموده و از این طریق در بازار ایفای نقش می‌کنند.
دلایل جذابیت صندوق های طلا برای مشتریان
مدیریت فعال و حرفه‌ای
مدیریت ریسک (پوشش ریسک سرمایه‌گذاری)
امنیت بالا
وجود بازارگردانی و نقدشوندگی بالا
امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ کم
ورود و خروج سریع و آسان
هزینه و کارمزد کم
قابلیت وثیقه جهت اخذ وام
شفافیت بالا، روشنگری و اعتماد
بازدهی بالاتر
جلوگیری از پولشویی
برخورداری از معافیت مالیاتی
چشم انداز صندوق های کالایی
بورس کالای ایران به دنبال راه اندازی و توسعه صندوق کالایی در سه حوزه طلا، محصولات پر تقاضا بورس کالا و انرژی(مانند محصولات پتروشیمی و نفت و فرآورده های نفتی ) و همچنین محصولات کشاورزی است.
بورس کالا با بهره گیری از ابزارهای مالی به دنبال جذب سرمایه‌های عمومی در جهت تأمین مالی صنایع پتروشیمی و نفت بوده که در این راستا امکان راه‌اندازی صندوق های کالایی بر پایه محصولات پتروشیمی و فرآورده های نفتی وجود دارد. نگاهی به سهم معاملات محصولات پتروشیمی و فرآورده های نفتی از ارزش بازار فیزیکی بورس کالا طی سال جاری، حاکی از ارزش قابل قبول این محصولات است:
محصولات پتروشیمی سهم ۳۱ درصدی و فرآورده های نفتی سهم ۲۵ درصدی از ارزش معاملات بازار فیزیکی بورس کالا را به خود اختصاص داده‌اند . محصولاتی همچون قیر، وکیوم باتوم، روغن و لوب کات در تالار فرآورده های نفتی بورس کالا معامله می شوند. در تالار محصولات پتروشیمی نیز انواع محصولات پلیمری، محصولات شیمیایی، گازها و کود اوره قابل معامله است .
قطعاً بازار حرفه ای بازیگران حرفه ای هم می خواهد. بازارگواهی سپرده سکه و صندوق سرمایه گذاری طلا نیز مانند سایر بازارها در بورس کالا می توانند محلی قابل اطمینان برای تعیین قیمت ها و مبنایی برای انجام معاملات فیزیکی باشد. چشم انداز صندوق های کالایی از بابت استقبال سرمایه گذاران امیدوارکننده است. این صندوق‌ها، کالاها را تبدیل به دارایی استاندارد می‌کنند و کسانی که به دنبال یک بازار نظام‌مند برای سرمایه‌گذاری در حوزه کالا هستند، می‌توانند از این فرصت استفاده کنند. این صندوق‌ها از نوسانات بیهوده در بازار کالا جلوگیری می‌کند و جذب نقدینگی را به همراه دارد که این نقدینگی به سمت بازارهای رسمی جذب می‌شود و قابل کنترل است.
نتیجه گیری:
در این مقاله با صندوق های سرمایه گذاری کالایی آشنا شدیم. این صندوق ها در حال حاضر مبتنی بر طلا هستند. سازمان بورس و اوراق بهادار در تلاش است تا محصولات دیگری همچون محصولات نفتی و کشاورزی را نیز به این صندوق ها اضافه نماید. صندوق های کالایی می توانند نیاز افراد برای سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس کالا را تامین کنند تا افراد بتوانند از بازده این بازار کسب سود نمایند.
برگرفته از باشگاه کارگزاری آگاه
