کریپتو پانک (CryptoPunk) به هر یک از دارایی‌هایی کلکسیونی از هنر دیجیتال گفته می‌شود که توسط توکن‌های غیرقابل‌تعویض (NFT) در بلاک چین اتریوم ارائه می‌شوند. در مجموع، ۱۰,۰۰۰ پانک کوچک به سبک ۸ بیتی وجود دارد که همگی دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند. سبک ۸ بیتی نمایان‌گر ۲۵۶ رنگ به‌‌کاررفته در هر تصویر است.
این کریپتوپانک‌ها یکی از اولین پروژه‌های معروف توکن غیرقابل‌تعویض و الهام‌بخش بسیاری از هنرمندان ارزهای دیجیتال بودند و حتی به توسعه استاندارد توکن ERC-721 برای دارایی‌های دیجیتال کلکسیونی کمک کردند.
پروژه کریپتو پانک در سال ۲۰۲۱ و پس از فروش برخی کریپتوپانک‌ها به قیمت چندین میلیون دلار، محبوبیت بیشتری پیدا کرد؛ درواقع، کریپتوپانک‌ها از جمله گران‌ترین توکن‌های غیرقابل‌تعویض هستند.
در نگاه اول، این چهره‌های کوچک و پیکسلی با مربع‌های کوچک‌شان چندان خاص به نظر نمی‌رسند؛ بعضی از آنها در حال سیگارکشیدن هستند و بعضی دیگر کلاه بر سر دارند. برخی حتی بیگانه‌هایی غیرزمینی هستند. اما، وقتی صحبت از توکن‌های غیرقابل‌تعویض می‌شود، ظاهر این تصاویر کوچک می‌تواند فریبنده باشد.
فقط یکی از این پانک‌های به‌ظاهر خنده‌دار احتمالاً می‌تواند ارزشی معادل با آپارتمانی کوچک یا حتی عمارتی وسیع در یکی از بهترین نقاط جهان داشته باشد. این کریپتوپانک‌های ۸ بیتی مجموعه‌ای از توکن‌های غیرقابل‌تعویض هستند که در حال حاضر متقاضی بسیاری دارند. این تصاویر کوچک یکی از اولین پروژه‌های تاریخ توکن‌های غیرقابل‌تعویض هستند.
خالق کریپتوپانک کیست؟
کریپتو پانک محصول فکری آزمایشگاه‌‌های لاروالبز (Larva Labs) است که توسط مت هال (Matt Hall) و جان واتکینسون (John Watkinson) در نیویورک تاسیس شد. این پروژه در سال ۲۰۱۷ و به‌عنوان آزمایشی در مورد ارزش توکن‌های غیرقابل‌تعویض و هنر کلید خورد و در نهایت به افزایش محبوبیت چیزی انجامید که امروزه به‌عنوان هنر ارزهای دیجیتال (crypto art) می‌شناسیم.
آنها نوعی ارز دیجیتال هستند اما کاملاً با تصور ما در مورد بیت کوین یا بایننس کوین فرق دارند. تمام این ۱۰,۰۰۰ کریپتو پانک توکن‌های غیرقابل‌تعویض منحصربه‌فردی هستند که روی بلاک چین اتریوم ایجاد شده‌اند. این ۱۰,۰۰۰ کریپتو پانک تصویری از چهره ۳۸۴۰ زن و ۶۰۳۹ مرد را نمایش می‌دهند. همچنین، چندین میمون، بیگانه و زامبی نیز در این ترکیب دیده می‌شود.
آمیزه‌ای از ویژگی‌های مختلف که در این کریپتوپانک‌ها دیده می‌شود، منحصربه‌فردبودن هر کدام از این ۱۰,۰۰۰ کریپتو پانک را تضمین می‌کند.
در ابتدا، این پانک‌ها به‌صورت رایگان بین افراد توزیع می‌شدند؛ تنها کاری که برای دریافت آنها باید انجام می‌دادید، پرداخت هزینه تراکنش مربوطه در شبکه اتریوم بود.
از آن زمان به بعد، محبوبیت این آثار هنری و به‌طور کلی توکن غیرقابل‌تعویض سر به فلک کشیده است، تا حدی که خانه حراج معتبر کریستیز (Christie’s) برخی از این توکن‌های غیرقابل‌تعویض را با قیمت‌های چند میلیون دلاری به حراج می‌گذارد.
این پانک بیگانه رنگ‌پریده با سربندی که بسته است، در حال حاضر رکورد بیشترین قیمت کریپتو پانک را با ۴۲۰۰ اتر از آن خود کرده است؛ این میزان در زمان فروش در مارس ۲۰۲۱ (اسفند ۹۹)، ۷.۵۸ میلیون دلار قیمت‌گذاری می‌شد. رتبه دوم گران‌قیمت‌ترین کریپتو پانک از آنِ کریپتو پانک شماره ۷۸۰۴ است که با قیمتی برابر به فروش رفته است؛ این میزان اتر در زمان حراج ارزشی معادل با ۷.۵۷ میلیون دلار داشت. تنها دلیل تفاوت بین قیمت این دو کریپتو پانک هم‌قیمت مربوط به افزایش قیمت اتریوم است.
با این حال، این دو کریپتوپانک در رتبه‌بندی توکن‌های غیرقابل‌تعویض تا به امروز در جایگاه دوم و سوم قرار می‌گیرند. توکن «هرروز: اولین ۵۰۰۰ روز» (EVERYDAYS: THE FIRST 5000 DAYS) اثر هنرمند مشهور بیپل (Beeple) در حال حاضر با ۶۹,۳۴۶,۲۵۰ دلار در جایگاه اول گران‌قیمت‌ترین توکن‌های غیرقابل‌تعویض قرار گرفته است.
کریپتوپانک چگونه کار می‌کند؟
در زمان راه‌اندازی پروژۀ کریپتو پانک پروتکل توکن ERC-721 که اکنون برای توکن‌های غیرقابل‌تعویض استفاده می‌شود، حتی وجود نداشت. لاروالبز مجبور بود با آنچه که در اختیار داشت، کار کند: استاندارد توکن ERC-20.
در نهایت، تیم لاروالبز با روشی نوآورانه کد ERC-20 را برای تولید توکن‌های غیرقابل‌تعویض اصلاح کرد تا از آن برای توسعه استاندارد ERC-721 الهام بگیرد.
اگر به این توکن در اتراسکن نگاهی بیندازیم، شاهد عرضه حداکثر ۱۰,۰۰۰ توکن هستیم. اگرچه پانک‌ها استاندارد ERC-20 را نشان می‌دهند، آنها را نمی‌توان توکن‌های مشابهی دانست.
سخن پایانی
اگرچه در حال حاضر توکن‌های غیرقابل‌تعویض بسیاری وجود دارد، کریپتوپانک‌ها زمانی پیشگامان ارزش هنری ناب در بلاک چین بودند و می‌توان آنها را از نظر متمایزبودن مشابه با بازی کریپتوکیتیز (CryptoKitties) دانست که روی بلاک چین اتریوم کار خود را آغاز کرد. با این حال، برخلاف بازی کریپتوکیتیز که دارای ویژگی‌های بازی‌های کامپیوتری است، هر پانک چیزی بیش از یک تصویر ساده نیست؛ اما، با توجه به تعداد پروژه‌هایی که مستقیماً از کریپتوپانک‌ها الهام گرفته‌اند، همچنان می‌توانید شاهد محبوبیت گسترده آنها باشید.
