یکی از موضوعات مورد بحث در بازار بورس که برای سرمایه‌گذاران فعال در بورس اهمیت بسزایی دارد، عرضه اولیه سهام شرکت‌ها است. تجربه نشان داده که بیش از ۹۰ درصد از عرضه اولیه‌هایی که در بورس انجام شده، سودآور بوده‌اند و این‌گونه می‌توان عنوان کرد که عرضه‌های اولیه حکم طلا را دارند. عرضه اولیه برای فعالین بازار همیشه از جذابیت برخوردار بوده و معامله‌ای کم ریسک برای اولین سرمایه‌گذاری در بورس محسوب میشود. در صورتی که شما بدانید عرضه اولیه چیست و چگونه معامله می شود میتوانید در بازار بورس به کسب سود بپردازید.
خیلی‌ها اعتقاد دارند که عرضه‌های اولیه در بورس مانند طلا است یعنی ما هرچی بخریم به احتمال خیلی بالایی سود کرده‌ایم، واقعیت هم همین است. در چند سال گذشته می‌توان گفت تمامی عرضه‌های اولیه دارای سود بوده‌اند.
.:: عرضه اولیه چیست ؟
عرضه اولیه (Initial Public Offering – IPO) به این معنا است که یک شرکت سهام خود را برای اولین بار در بورس اوراق بهادار عرضه کند. شرکت‌های خصوصی، دولتی و حتی شرکت‌های تازه تأسیس، جهت افزایش رشد و توسعه کسب‌وکار خود نیازمند سرمایه هستند؛ بنابراین با وارد شدن به بازار بورس و عرضه بخشی از سهام خود به‌عنوان عرضه اولیه، به تأمین سرمایه موردنیاز خود می‌پردازند. بدین ترتیب این شرکت‌ها سهام خود را برای اولین بار در بازار بورس برای فروش می‌گذارند و طی آن، شرکت از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل می‌گردد.
.:: چطوری موجب سود بالا میشود ؟
عرضه‌ی اولیه وقتی می‌خواهد صورت بگیرد یک سری تحلیلگر آنها را بررسی می‌کنند و آن شرکت را از نظر قیمت ارزش‌گذاری می‌کنند و متوجه می‌شوند که مثلا قیمت هر سهم این شرکت ۱۰۰۰ تومان ارزش دارد ولی می‌گویند ما با این شرایط خریدار نیستیم،اگر این قیمت را ارزانتر بدهید می‌خریم
خود این شرکت هم این تحلیل‌ها را راجع به قیمت سهام خودش می‌داند اصولا برای اینکه از عرضه‌های اولیه استقبال بشود آنها هم حاضر‌اند قیمت سهام خود را یک مقداری پایین‌تر از ارزش واقعی خودشان بدهند و به فروش برسانند و
اصولا بعد از عرضه‌های اولیه این سهام‌ها تا چند روز ۵+ معامله میشود و من توی عرضه‌های اولیه گذشته‌ای که دیدم هر کدام شاید ۱۰ %، ۲۰ % ، ۳۰ % طی چند روز قیمتشان رشد کرده اما عرضه اولیه در روز اول بسیار محدود است و بسته به بزرگی آن شرکت و آن حجمی از شرکت که خودش را می‌خواهد به فروش برساند مشخص کننده این است که حدودا به هر نفر چقدر سهام می‌رسد
اصولا برای عرضه‌های اولیه در روز اول یک مقداری مشخص می‌کنند که نمی‌توان در آن روز بیشتر از این سهام آن شرکت را خریداری کرد و از فردای آن روز همه چیز مثل حالت عادی میشود و آن سهام مانند بقیه سهام‌هایی که در بورس وجود دارد خواهد بود ولی
روز عرضه اولیه این محدودیت وجود دارد که عدالتی هم بین سهامدارها اتفاق بیافتد یک زمان عرضه اولیه ۵۰۰ هزار تومان به هر کسی می‌رسد و
یا یک وقت هم ۵ میلیون تومان، ۱۰ میلیون تومان و یا عددهای کمتر و بیشتر تقسیم بندی میشود و
همان‌طور که گفتم بستگی به بزرگی ارزش آن شرکت دارد و اینکه آنها تصمیم گرفته‌اند چند درصد از شرکتشون را در بازر بورس عرضه کنند
شاید راجع به خصوصی‌سازی هم خیلی چیزها شنیده باشید، خصوصی‌سازی هم در بورس به همین شکل صورت می‌گیرد یک سری شرکت‌های دولتی می‌آیند بخشی از سهامشان را در بازار بورس به فروش می‌رسانند البته
همیشه این شرکت‌ها دولتی نیستند، شرکت ممکن است خصوصی باشد و هم ممکن است دولتی باشد. اصولا لازم است که شما هم شخصا شرکت را بررسی کنید و بعد سهام آن را بخرید اما
همان‌طور که گفتم خیلی‌ها معتقد هستند به دلیل اینکه عرضه‌های اولیه با قیمت‌های خوبی عرضه میشود کورکورانه می‌رویم و خرید می‌کنیم و اگر متوجه شویم که این شرکت، شرکت خوبی است شاید مدت‌های زیادی هم با آن بمانیم خیلی از عرضه‌های اولیه هم بوده که بعد از گذشت مدتی قیمت سهامش دو برابر هم شده است اما همان طور که گفتم اصولا عرضه اولیه روزهای اول پس از عرضه شدنش هرروز ۵+ می‌خورد و هر روز صف خرید است.
.:: تفاوت خرید عرضه اولیه با خرید و فروش سهام
هنگامی که سهام یک شرکت برای اولین بار در بورس عرضه شود، به روز اول عرضه سهام، اصطلاحاً روز عرضه گفته میشود؛ بنابراین انتشار سهام شرکت‌ها برای اولین بار به‌عنوان عرضه اولیه ارائه شده است.
در عرضه اولیه عمومی، نام شرکت و نماد سهم، تاریخ روز عرضه، تعداد سهام قابل عرضه، سهمیه خریدار حقیقی و حقوقی، دامنه قیمتی (کف و سقف قیمت) و مدیر عرضه مشخص است؛ اما برای خرید سهام، محدودیتی در نظر گرفته نشده است و تا زمانی که عرضه برای خرید سهام وجود داشته باشد، شخص می‌تواند آن را با قیمت قابل معامله در بازار خرید نماید.
سهام شرکت‌ها در عرضه اولیه، ارزانتر از ارزش واقعی آن است و در بیشتر مواقع عرضه‌های اولیه که در بورس انجام شده، سودآور بوده‌اند. پس طبیعی است که تقاضا برای خرید عرضه های اولیه زیاد باشد و همه فعالین بازار بورس اوراق بهادار تمایل به خرید سهام عرضه اولیه‌ای داشته باشند. پس از روز عرضه سهام وارد بازار شده و معاملات عادی خود را آغاز می‌کند. پس از تبدیل‌شدن عرضه اولیه به سهام و به‌نوعی متعادل شدن قیمت آن، برای خرید این سهام سرمایه گذاران می‌بایست به بررسی همه‌جانبه عوامل متعدد اثرگذار در سهم پرداخته و با احتیاط و بررسی تحلیلی، اقدام به ثبت سفارش نمایند.
.:: چگونه عرضه اولیه را بخریم ؟
یکی از الزامات فعالیت در بازار بورس، داشتن کد بورسی (کد معاملاتی) است که با مراجعه به یکی از کارگزاری‌های فعال در حوزه بورس، می‌توان اقدام به دریافت آن نمود؛ بنابراین خرید سهام در عرضه اولیه برای همه کسانی که کد بورسی دارند، امکان‌پذیر است. برای دریافت کد بورسی میتوانید به یکی از شعبه های کارگزاری ها مراجعه و اقدام به دریافت کد بورسی نمایید (مانند کارگزاری مفید یا آگاه) یا اگر در شهر شما شعبه کارگزاری وجود ندارد میتوانید به دفاتر پیشخوان مراجعه کنید تا ثبت نام های کد بورسی را انجام دهند.
.:: بهترین زمان فروش عرضه اولیه
یکی از دغدغه‌های اساسی سرمایه گذاران آگاهی از زمان مناسب فروش عرضه اولیه است. دانستن زمان مناسب برای فروش سهام عرضه اولیه از ارزش بالایی برخوردار است. سهامداران می‌توانند از فردای روز عرضه سهام خود را به فروش برسانند؛ اما برای دانستن بهترین زمان برای فروش سهم، می‌بایست برخی جوانب را موردبررسی قرار دهند.
ارزیابی وضعیت فعلی و آینده شرکت عرضه‌شده در بازار بورس
توجه به میزان بزرگی و کوچکی شرکت عرضه‌شده در بازار بورس
مطالعه تحلیل بنیادی سهام عرضه اولیه در سایت‌های تحلیلگری و کانال‌های خبری کارگزاری‌ها
بررسی رفتار سهامداران عمده در ایام معاملات سهم پس از عرضه اولیه
بررسی روند فعلی بازار بورس که مانند هر فعالت اقتصادی دیگر دارای دوره‌های متفاوتی از رکود، رشد و رونق است.
در مورد اینکه چه زمانی بهترین نقطه برای فروش عرضه اولیه است قطعیتی وجود ندارد و به عوامل مختلفی مانند اهداف و انتظارات از سهم، نیاز به نقدینگی حاصل از عرضه اولیه، آینده شرکت و … بستگی دارد.
به‌طورکلی افزایش و یا کاهش قیمت عرضه های اولیه در روزهای پس از عرضه، مانند تمامی سهام موجود در بازار سرمایه به عرضه و تقاضای بازار مربوط است. با این اوصاف بهتر است تا زمانی که صف خرید عرضه‌های اولیه ادامه دارد، سرمایه گذاران به سهامداری ادامه دهند. در ادامه نیز با توجه به شرایط بازار و شرکت می‌توان نسبت به فروش یا نگهداری سهم اقدام نمود.
.:: خرید در روزهای پس از عرضه اولیه
در عرضه اولیه که معمولاً در یک روز مشخص اتفاق می‌افتد، تعداد سهام عرضه‌شده به سرمایه‌گذاران محدود است. از طرفی قیمت سهام شرکت‌ها در عرضه اولیه، ارزانتر از ارزش ذاتی آن است تا برای سرمایه گذاران جذابیت داشته باشد؛ بنابراین تقاضا برای سهم افزایش می‌یابد و قیمت سهام بعد از عرضه اولیه، شروع به رشد می‌کند.
در این مرحله با توجه به پایین بودن قیمت سهام نسبت به ارزش ذاتی آن، سرمایه گذاران تمایل دارند در روز بعد از عرضه به تعداد دلخواه سهم بخرند. این تمایل به خرید سهم باعث میشود تقاضای بسیار زیادی (صف خرید) از ابتدای روز معاملاتی برای خرید سهم تشکیل شود؛ اما چگونه می‌توان روز پس از عرضه اقدام به خرید سهام نمود؟
با توجه به توضیحاتی که ارائه شد، سرمایه گذاران برای خرید سهم روز بعد از عرضه اولیه، باید رأس ساعت ۸:۳۰ سفارش خود را وارد سامانه معاملاتی کرده تا در اولویت‌های اول صف خرید قرار گیرند. البته از آنجایی که در روز بعد از عرضه اولیه کسی تمایل به فروش سهام خود ندارد، حجم عرضه‌ها پایین و تقریباً به‌جز تعداد محدود، کسی قادر به خرید سهم نیست.
.:: آیا می‌توان از طریق چند کارگزاری به صورت همزمان، عرضه اولیه خرید؟
این سوال دغدغه بسیاری از فعالان بازار بورس است. با توجه به اینکه سازمان بورس از روش بوک بیلدینگ در عرضه های اولیه استفاده می‌کند، خرید سهم با چند کارگزاری امکان‌پذیر نیست؛ چراکه هر سرمایه گذار با کد بورسی مختص خود، فقط یک‌بار می‌تواند سفارش ثبت کند و امکان خرید عرضه اولیه با یک کد بورسی از چند کارگزاری وجود ندارد.
بنابراین همان‌طور که در بالا ذکر گردید چنانچه سرمایه گذاران قصد خرید سهم بیشتری داشته باشند، می‌توانند در روز بعد از عرضه اقدام به ثبت سفارش نمایند یا اینکه پس از به تعادل رسیدن سهم در بازار اقدام به خرید سهام موردنظر کنند.
