گزارش‌های مالی میان دوره‌ای
همانطور که از نام گزارش‌های مالی میان دوره‌ای پیدا است، زمان ارائه آن کمتر از یک سال و غالبا سه ماهه است. معمولا شرکت‌ها الزامی برای تهیه و ارائه گزارش‌های میان دوره‌ای ندارند، اما از آنجایی‌که این گزارش اطلاعات مفیدی را در رابطه با توان کسب سود و شرایط مالی و نقدینگی آن واحد تجاری برای سرمایه‌گذاران، اعتبار دهندگان و … فراهم می‌کند، به تهیه آن می‌پردازند.
گفتنی است در صورتی که یک واحد تجاری سهام و اوراق بهادار خود را به عموم عرضه کند، طبق قوانین سازمان بورس و اوراق بهادار ملزم به تهیه و انتشار گزارشات میان دوره‌ای است.
محتوای گزارشات میان دوره‌ای می‌تواند شامل اطلاعات مختلفی مانند:
ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع، صورت جریان وجوه نقد و یادداشت های توضیحی باشد. با توجه به اینکه گردآوری اطلاعات فوق، آن هم در بازه‌های زمانی کوتاه و مکرر، زمانبر و گاهی حاوی اطلاعات تکراری است، لذا ممکن است واحد تجاری مورد نظر، اطلاعات کمتر و مختصری را در گزارشات میان دوره‌ای خود ارائه دهد.
همانطور که اشاره شد در این گزارشات از درج اطلاعات تکراری قبلی خودداری میشود و معمولا حاوی فعالیت‌ها و رویدادهای جدید سازمان هستند؛ به همین دلیل می‌توان یکی از اهداف گزارشات میان دوره‌ای را به روز کردن اطلاعات آخرین صورت‌های مالی سالانه در نظر گرفت.
دوره زمانی گزارشات میان دوره ای، سه ماه در نظر گرفته میشود؛ اما دو نگرش متفارت برای محاسبات آن وجود دارد:
در نگرش اول بازه زمانی در ابتدای یک ماه شروع شده و پس از سه ماه بسته میشود. به عنوان مثال در طول یک سال ۴گزارش فصلی ارائه می‌گردد و گزارش ارائه شده در انتهای تابستان، مشمول اطلاعات و صورت‌های مالی از شروع تیر ماه تا پایان شهریور ماه است و اطلاعات مربوط به سه ماهه اول در آن درج نگردیده است.
در نگرش دوم هم در طول یک سال ۴ گزارش میان دوره‌ای ارائه میشود، با این تفاوت که هر گزارش حاوی اطلاعات فصل جدید و فصول قبل از ابتدای سال تاکنون است. برای مثال اولین گزارش صورت‌های مالی از شروع فروردین ماه تا پایان خرداد راه را ارائه می‌دهد و دومین گزارش از ابتدای فروردین ماه تا پایان شریور ماه را پوشش می‌دهد.
به عبارتی در نگرش دوم هر گزارش میان دوره‌ای، علاوه بر اینکه اطلاعات جدیدی را ارائه می‌دهد، حاوی اطلاعات از ابتدای سال جاری نیز خواهد بود.
اگرچه در نگرش اول انجام مقایسه دوره‌ها با یکدیگر آسان‌تر است، ولی طبق قوانین و استانداردهای حسابداری، در حال حاضر نگرش دوم پذیرفته شده است و گزارشات در هر سال به ترتیب، حاوی اطلاعات ۳ماهه، ۶ماهه، ۹ماهه و ۱۲ماهه هستند.
تاثیر گزارشات میان دوره‌ای بر قیمت سهام
سرمایه‌گذاران برای تحلیل بازار و خرید و فروش سهام از روش‌های مختلفی مانند تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی استفاده می‌کنند. هر کدام از این روش‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند و مشخصا پارامترهای متفاوتی در محاسبه آن‌ها به کار برده میشود.
همانطور که می‌دانید در روش تحلیل تکنیکال، صورت‌های مالی سازمان نقشی ندارند و به عبارتی در این روش تاثیر گزارشات میان دوره‌ای بر قیمت سهام در نظر گرفته نمی‌شود.
البته این موضوع به معنی مفید نبودن تحلیل تکنیکال نیست و قطعا در صورتی که شخصی بتواند از نتیجه هر دو تحلیل تکنیکال و بنیادی در کنار هم استفاده کند، بهترین نتیجه را خواهد گرفت. ولی در روش تحلیل بنیادی، صورت‌های مالی شرکت یکی از پارامترهای مهم به حساب می‌آیند و در ادامه به دلیل این اهمیت می‌پردازیم.
هر شرکتی در ابتدای سال، پیش‌بینی خود برای سوددهی سهامش تا انتهای سال را ارائه می‌دهد که می‌توان میزان تحقق یافتن آن را در گزارشات میان دوره‌ای بررسی کرد.
به عنوان مثال پیش‌بینی یک شرکت برای سوددهی سهام خود در اولین گزارش، ۱۰۰تومان به ازای هر یک سهم اعلام شده است. طبق گزارشاتی که در طول سال ارائه میشود، اگر سوددهی سهم در هر سه ماه ۲۵درصد از این مبلغ باشد، تا پایان سال پیش‌بینی اعلام شده تحقق خواهد یافت.
به عبارتی در سه ماه نخست سال ۲۵درصد از مبلغ، پس از ۶ماه ۵۰درصد، پس از ۹ماه ۷۵ و در پایان سال کل ۱۰۰درصد تحقق می‌یابد.
بنابراین سهامداران با استفاده از گزارشات میان دوره‌ای متوجه عملکرد شرکت می‌شوند و بدیهی است که اگر طبق گزارشات، شرکت موفق به کسب سود مورد نظر شده باشد، سهام سودده تلقی میشود و ارزش آن افزایش می‌یابد و در غیر اینصورت ارزش سهام دچار افت خواهد شد.
در این بین دو مورد را در نظر داشته باشید: اول اینکه در عمل، تحقق یافتن سود طبق مبلغ پیش‌بینی شده به صورت دقیق بسیار نادر است و ممکن است کمی بیشتر یا کمتر باشد. در صورتی‌که سود سهم تا پایان سال به آنچه شرکت در ابتدای سال اعلام کرده است نزدیک باشد، سهام شرکت سودده و پیش‌بینی، صحیح بوده است.
مورد دوم اینکه شرایط شرکت‌ها در طول سال همواره ثابت نیست و سود تعیین شده به صورت منظم تحقق نمی‌یابد. از آنجایی که وضعیت کسب و کارها در طول سال به شکل متفاوتی پیش می‌رود، بنابراین سود آن‌ها هم در طی این زمان متفاوت خواهد بود.
برای مثال معمولا وضعیت ساخت و ساز در نیمه اول سال بهتر است و حاملین انرژی و شرکت‌های دارویی در نیمه دوم سال رونق بیشتری دارند.
بنابراین از ۱۰۰درصد سود بیش‌بینی شده، احتمالا برای سهام شرکت‌های سیمان و مشتقات مربوط به ساخت و ساز، در دو گزارش ابتدایی سال تا ۷۰ درصد آن تحقق یافته است و برای حاملین انرژی و شرکت‌های دارویی برعکس این حالت رخ می‌دهد؛ یعنی در دو گزارش نخست درصد چندانی از سود پیش‌بینی شده تحقق نیافته است؛ اما در گزارش ۹ماهه و پایانی سال، سود مذکور تحقق پیدا خواهد کرد.
طبق توضیحات فوق متوجه شدیم که تاثیر گزارشات میان دوره‌ای بر قیمت سهام، از میزان سوددهی آن‌ها نشات می‌گیرد. به هر حال این گزارشات تاثیر خود را بر میزان معاملات و قیمت سهام خواهند گذاشت، اما اینکه تاثیر آن منفی باشد یا مثبت، بسته به میزان تحقق سود پیش‌بینی شده دارد.
گفتنی است که سودهای مذکور، در بازار بورس با اصطلاحات زیر شناخته می‌شوند:
EPS: به معنی سود هر سهم و مخفف عبارت Earnings per Share است.
EPS پیش‌بینی شده: سودی که شرکت در ابتدای سال به ازای هر یک سهم پیش‌بینی و اعلام می‌کند.
EPS تحقق یافته: سودی که در دوره مالی گذشته به هر سهم تعلق گرفته است.
تعدیل EPS: همانطور که در طول مقاله ذکر شد، ممکن است سود شرکت از مقدار پیش‌بینی شده کمتر یا بیشتر باشد. در فرآیند «تعدیل EPS» این موضوع مشخص میشود.
DPS: به مقدار سودی که شرکت در انتهای سال تقسیم می‌کند و به دست سهامدار می‌رسد DPS می‌گویند.
کلام آخر
گزارشات میان دوره‌ای شرکت‌ها برای چند گروه از افراد اهمیت دارد؛ اما در حالت کلی این افراد به دو بخش اصلی تقسیم می‌شوند: گروه اول افراد درون سازمان مانند مدیران، مشاوران و … هستند؛ اما گروه دوم از افراد بیرون سازمان مانند: سهامداران، تحلیلگران بورس، تسهیلات دهندگان و … تشکیل شده‌اند.
گزارشات میان دوره‌ای برای افراد درون سازمان در جهت ادامه یا تغییر روند و یا اخذ تصمیمات جدید، حائز اهمیت است. اما در بازار بورس و برای مخاطبان برون سازمانی، گزارشات میان دوره‌ای یکی از عوامل تاثیرگذار در قیمت سهام هستند.
همچنین بهترین مرجع برای دسترسی به گزارشات حسابرسی شده شرکت‌های بورسی، سایت کدال است که تحلیلگران بورس از آن استفاده می‌کنند. یک تحلیلگر روش بنیادی به خوبی از اهمیت اعداد و ارقام درج شده در این گزارشات باخبر است و به عبارتی تاثیر گزارشات میان دوره‌ای بر قیمت سهام به خوبی در نتیجه تحلیل بنیادی وی مشخص میشود.
سال مالی
روز شروع و پایان سال مالی چیست؟
روز بعد از پایان سال مالی، اولین روز از شروع سال مالی جدید است. مثلا اگر سال مالی شرکت در ۳۱ شهریور هرسال بسته میشود، روز شروع سال مالی، اول مهر خواهد بود.
یا مثلا ابتدای سال مالی یک شرکت اول فروردین و روز آخر سال مالی، ۲۹ اسفند است.
سال مالی شرکت‌ها در ایران، تاریخ تعریف شده‌ای نیست و قانونی وجود ندارد که حتما نیاز باشد سال مالی یک شرکت از اول فروردین شروع شود، بلکه شروع سال مالی بستگی به شرکت دارد که بخواهد از چه تاریخ تا چه تاریخی را به عنوان سال مالی در نظر بگیرد.
نکاتی درباره دوره مالی و سال مالی:
- همه شرکت های سهامی عام موظف به تهیه گزارشات میان دوره ای ۳ ماهه می باشند.
- تا زمان تصفیه واحد تجاری، گزارشات تهیه شده جنبه برآوردی دارد.
- معمول ترین دوره مالی یک ساله می باشد.
- پایان دوره مالی معمولا زمانی در نظر گرفته می شود که فعالیت واحد تجاری در پایین ترین سطح قرار دارد.
- با توجه به کاربرد گزارشات، می توان صورت های مالی را در بازه های زمانی کمتری مانند یک ماه نیز تهیه نمود.
- در بورس، تحلیلگران با مشاهده عملکرد سه‌ماهه و مقایسه آن با پیش‌بینی سودی که توسط شرکت ارائه شده، برای خرید و فروش‌ها تصمیم می‌گیرند.
سال مالی شرکت‌های بورسی
سال مالی در شرکت‌هایی که در بورس تهران پذیرفته شده‌اند متفاوت است. دسته‌ای از شرکت‌ها سال شمسی (اول فروردین تا ۲۹ اسفند) را به عنوان سال مالی در نظر می‌گیرند اما شرکت‌های دیگری نیز هستند که سال مالی را از ابتدای مهر تا انتهای شهریور، یا حتی ابتدای دی‌ماه تا انتهای آذر تعیین کرده‌اند.
سال مالی می‌تواند تغییر داده شود. گاهی اوقات شرکت‌ها با برگزاری مجمع فوق‌العاده اقدام به تغییر سال مالی می‌کنند.
برای مشاهده سال مالی هر شرکت، کافیست آگهی مجمع عمومی عادی سالیانه یا صورت‌های مالی و اطلاعیه‌هایی که شرکت موردنظر در سایت codal.ir ارسال می‌کند را مشاهده کنید.
مثال:
