اینکه در این شرایط تورم و گرانی هرروزه، پولمان را کجا بگذاریم که ارزشش کم نشود و چیزی رویش بیاید، سؤال خیلی‌هاست. ارز، طلا، مسکن، خودرو، بورس،سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری یا ….، پاسخ‌هایی است که مردم برای سؤالشان پیداکرده‌اند. مهم این است که گزینه‌هایی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنیم که علاوه بر مطمئن بودن و پربازده بودن، برای رشد اقتصادی کشور نیاز مفید باشد. هنگامی این امر محقق می‌شود که محلی که در آن سرمایه‌گذاری می‌شود، منتهی به تولید و ارزش‌آفرینی شود و نه دلالی و واسطه‌گری. مهمترین بستر طراحی‌شده برای سرمایه‌گذاری مردم از یک‌سو و تأمین مالی شرکت‌ها از سوی دیگر، بورس می‌باشد. جایی که در آن قیمت سهام شرکت‌ها بر اساس کیفیت کار شرکت و عرضه و تقاضا برای خرید سهام شرکت‌ها تعیین می‌گردد. سرمایه‌گذاری در بورس را به دو شیوه می‌توان انجام داد.
دو شیوه سرمایه گذاری در بورس
سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس
خرید و فروش سهام در بورس
سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس :
سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه گذاری
انواع صندوق های سرمایه گذاری
صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس ETF
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک
صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی
صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس ETF یا Exchange Tradable Found
نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که از دارایی‌های متنوع تشکیل شده و واحدهای آن در طول روز همانند سهام در بازار معامله می‌شود ومیتوان در طول ساعات و روزهایی که بازار معاملات سهام باز است، می‌توانید یک یا چند واحد از یک صندوق ETF را بخرید، یا چند واحد از آن را بفروشید. شما با خرید واحدهایETF، پول خود را در صندوقی سرمایه‌گذاری می‌کنید که با استفاده از یک تیم مدیریت حرفه‌ای سعی می‌کند تا با تشکیل پرتفویی از سهام و انواع اوراق بهادار سود کسب کند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Funds)
یکی از مهمترین سازوکارهای سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی هستند که شرایط بازار را ازنظر ریسک و بازده برای سرمایه‌گذاران مختلف به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران مبتدی مساعدتر می‌کنند. لازم است بدانید در کشورهای پیشرفته معمولا افراد اوراق بهادار را مستقیما معامله نکرده و در عوض پول‌های خود را در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک سرمایه‌گذاری می‌کنند. ایده اصلی این صندوق‌ها یک‌کاسه کردن پول‌های کوچک و سرمایه‌گذاری آنها توسط یک گرو ه از مدیران با تجربه و حرفه‌ای است.
صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص (Index fund)
انطباق پرتفوی سرمایه‌گذاری با شاخص بازار سهام است. شاخص مذکور می‌تواند شاخص کل یا یکی دیگر از شاخص‌های بازار سهام باشد. در این صندوق‌ها تنها زمانی خریدوفروش سهام ضرورت می‌یابد که وجهی به‌واسطه ورود سرمایه‌گذار جدید اضافه یا به دلیل خروج یک سرمایه‌گذار کم شود. مزیت اصلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص، هزینه‌های نسبتاً پایین آن است
NAVچیست؟
بازده و واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری، با استفاده از ارزش خالص دارایی یا NAV ارزیابی و قیمت‌گذاری می‌شود. ارزش خالص دارایی یا (Net Asset Value(NAV، برابر است با مجموع تمام دارایی‌ها منهای تمام بدهی‌هایی که در یک سبد قرار میگیرد، تقسیم بر تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری در صندوق.
تعداد واحدهای منتشر شده ÷ (بدهی‌ها – دارایی‌ها) = NAV
مهمترین صندوق‌های سرمایه‌گذاری، صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس(EXCHANGE TRADED FUND) یا ETF نام دارد که مانند یک سهم در بازار سرمایه معامله و قیمت آن از طریق مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین می‌گردد. ETF ها ساختاری شبیه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک دارند. واحدهای این صندوق‌های قابل معامله، در بازار بورس اوراق بهادار و با قیمتی نزدیک به NAV دادوستد می‌شوند.
ارزش مبنای هر واحد سرمایه‌گذاری در صندوق‌های قابل معامله ۱۰,۰۰۰ ریال است و NAV آنها هر ۲ دقیقه یکبار محاسبه می‌گردد. دوره فعالیت این صندوق‌ها به‌صورت نامحدود بوده و حداقل و حداکثری برای سرمایه‌گذاری افراد حقیقی و حقوقی در این صندوق‌ها در نظر گرفته نشده است. بازخرید واحدهای این نوع صندوق‌ها در کوتاه مدت بدون پرداخت جریمه امکان‌پذیر بوده و دوره پرداخت وجه بازخرید واحدها حداکثر یک روزکاری است. به همین دلیل این صندوق‌ها از نقدینگی و شفافیت قیمت نسبتاً بالایی برخوردارند.
چگونه ETF بخریم؟
خرید واحدهای ETF، مستلزم دارا بودن کد معاملاتی فعال در سیستم شرکت سپرده‌گذاری مرکزی است. واحدهای خریداری شده با نام هستند و گواهی خرید مربوطه توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه صادر می‌شوند. صندوق‌های ETF از تمام دفاتر کارگزاری‌ها و سامانه برخط معاملات قابل معامله هستند که این امر، سرمایه‌گذاری در ETF و خروج از آن را بسیار آسان نموده است. با خرید و فروش واحدهای صندوق‌های ETF، درصدی به عنوان کارمزد معاملات از حساب سرمایه‌گذار کسر می‌گردد؛ اما بابت نقل و انتقال واحدهای سرمایه‌گذاری و انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله و صدور و ابطال آنها، هیچگونه مالیاتی اخذ نمی‌گردد. همچنین کارمزد خرید و فروش این صندوق‌ها بر اساس شرایط معامله آنها بر اساس نرخ کارمزد مصوب سازمان بورس و اوراق بهادار است.
ارزش خالص دارایی‌های این صندوق‌ها به لحظه محاسبه و به اطلاع سرمایه‌گذاران می‌رسد. صندوق‌ها معمولاً هیچ تقسیم سودی ندارند و همه سود سرمایه‌گذاری‌های صندوق در NAV آن خلاصه می‌شود. از دیگر مزیت‌های ETF، ارزان بودن آنها نسبت به سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است. زیرا خریداران ETF از طریق کارگزاران بورس، معاملات خود را انجام می‌دهند و بنابراین هزینه‌های بازاریابی برای صندوق وجود ندارد
انواع ETFها
در دنیا انواع متنوعی از ETF وجود دارد که به‌خوبی متنوع‌سازی شده‌اند و این اجازه را می‌دهند تا یک پرتفوی با تنوع خوب با سرمایه‌گذاری در چند ETF حاصل شود.
یک صندوق ممکن است دارایی‌ها متفاوتی داشته باشد. به‌عنوان مثال یک صندوق ETF ممکن است ترکیبی از سهام، سپرده بانکی، شمش طلا، اوراق خزانه دولتی، مقداری پول نقد، سکه، ارز یا ترکیبی از تمامی این موارد داشته باشد.
انتخاب نوع صندوق ETF به روحیه و انتظار بازدهی افراد بستگی دارد. برای خرید این صندوق‌ها بهتر است دیدگاه میان‌مدت و بلندمدت(بیش از ۶ ماه) وجود داشته باشد.
صندوق با درآمد ثابت
صندوق با درآمد ثابت قابل معامله در بورس نوعی از ETF است که در آن مقدار رشد صندوق ثابت و مشخص شده است. با خرید یک واحد از این صندوق‌ها، مقدار مشخصی درآمد برای سرمایه‌گذار حاصل می‌شود. اگر واحد سرمایه‌گذاری برای مدت‌زمانی کوتاه نگه‌داری شود، بازدهی کوچک‌تر از بازدهی سالانه خواهد شد. صندوق در این حالت ضامن اصل پول و سود شما است.
حداقل ۷۵ درصد از دارایی این صندوق‌ها از اوراق مشارکت بانکی، سپرده بانکی یا سایر اوراق با درآمد ثابت مانند اوراق خزانه تشکیل می‌شود. در بازار سرمایه، سرمایه‌گذاری در ETF با درآمد ثابت، به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری بدون ریسک قلمداد می‌شود.
صندوق سهام
یک ETF سهام از تعدادی سهم مختلف تشکیل می‌شود. در این حالت ممکن است شرکت اصل پول فرد را تضمین کند. اگر اصل پول تضمین شود، مدیریت صندوق ضامن زیان صندوق است و نه سود آن. یعنی اگر صندوق سود کرد، سرمایه‌گذار در سود سهیم است اما درصورت زیان چیزی از پول افراد کم نمی‌شود.
در برخی صندوق‌های سهام، سرمایه‌گذاران هم در سود شریک هستند و هم در زیان. ۷۰ درصد دارایی این صندوق‌ها از سهام تشکیل می‌شود. این صندوق‌ها بدون ریسک نیستند، چرا که ممکن است هیچ سودی حاصل نشود. در حالی که در صندوق با درآمد ثابت، سرمایه‌گذار از درآمدی ثابت بهره می‌برد.
صندوق مختلط
صندوق مختلط، نوعی صندوق است که میان دو حالت قبلی (صندوق سهام و صندوق با درآمد ثابت) قرار دارد. در این نوع صندوق حداقل ۴۰ تا ۶۰ درصد از دارایی را سهام و مابقی را اوراق با درآمد ثابت (مثل سپرده) و سایر دارایی‌ها تشکیل می‌دهد.
صندوق بازار خارجی
به غیر از صندوق ETF بازار داخلی، در بسیاری از کشورها صندوق بازار خارجی هم وجود دارد. این نوع از صندوق‌ها زمانی‌که می‌خواهید در سایر کشورها سرمایه‌گذاری نمایید کاربرد دارد. به‌عنوان مثال اگر بخواهید در کشور ژاپن سرمایه‌گذاری نمایید اما اطلاعی از وضعیت اقتصاد و بازار آن نداشته باشید، می‌توانید از ETF بازار خارجی (Foreign Market) استفاده کنید.
صندوق ارز
ETF ارز از دیگر انواع این صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله است. بیشتر دارایی این صندوق‌ها را ارز تشکیل می‌دهد. استفاده از ETF ارزی در بازار فارکس مرسوم است. سرمایه‌گذاران برای پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز از این نوع صندوق‌ها استفاده می‌کنند.
صندوق صنعتی
ETF های صنعتی، نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله هستند که تمامی سهم‌های آن از یک نوع صنعت خاص انتخاب می‌شوند. کارایی این صندوق‌ها زمانی است که افراد از روند رو به رشد یک صنعت اطلاع دارند اما نمی‌دانند این رشد به طور خاص مربوط به کدام‌یک از شرکت‌های زیر مجموعه آن صنعت است.
صندوق کالایی
در صندوق‌های قابل معامله کالایی، دارایی‌ها به جای سهام و اوراق از کالا تشکیل می‌شود. صندوق طلا، صندوق فلزات گرانبها شامل طلا، نقره و پلاتین، صندوق فلزات غیرگرانبها شامل فولاد، آلومینیوم، مس و غیره و صندوق نفتی چند مثال از ETF کالایی هستند.
نتیجه‌گیری
به طورکلی با خرید واحدهای ETF، سرمایه افراد در اختیار صندوقی قرار میگیرد که با استفاده از یک تیم مدیریت سرمایه حرفه‌ای سعی می‌کند با تشکیل پرتفویی از سهام و انواع اوراق بهادار و کالا، بازارها را به‌صورت تمام وقت زیر نظر گیرند و بازدهی صندوق را به حداکثر برسانند.
به همین دلیل برای خریدETF در انتخاب صندوق، باید به سابقه مدیریت و عملکرد آن به‌عنوان معیار انتخاب توجه کرد. از آنجا که معاملات آنها در بورس انجام می‌شود، سازمان بورس و اوراق بهادار، کنترل‌های لازم جهت ورود صندوق به بورس را انجام داده و لذا بخش بزرگی از مشکل اعتماد افراد ناآشنا به بورس، در این باره حل شده است و افراد می توانند با اعتماد کافی به خرید این صندوق‌ها اقدام نمایند.
همانطور که پیش از این نیز اشاره کردیم کارکرد واقعی یک صندوق تجمیع سرمایه‌های خرد و به‌کارگیری آن در یک سرمایه‌گذاری بلندمدت با مقدار زیاد است. به همین دلیل استفاده از این صندوق‌ها و تجمیع دارایی افراد، گاهی اوقات حتی باعث ایجاد بازدهی بالاتری نسبت به سرمایه‌گذاری‌های انفرادی می‌شود. استفاده از این صندوق‌های ETF به دلیل قابل معامله بودن، نقدشوندگی بالا، ریسک پایین، نیاز به اختصاص زمان کم و معافیت‌های مالیاتی از بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود.
