روش قیمت گذارى سهام
قیمت گذارى اولیه سهام موسسات و شرکت ها در بورس به وسیله ی کارشناسان قیمت‌گذارى سهام انجام می شود . این کار بعد از اعلام پذیرفته شدن شرکت در بورس و همزمان با گزارش کارشناسان هیئت پذیرش بر مبناى عرضه و تقاضا تعیین می شود . این گروه همچنان کار تعیین قیمت پایه سهام شرکت هاى پذیرفته گردیده در بورس را که براى نخستین بار عرضه می گردند و همین طور تعیین قیمت دوباره سهام دیگر شرکت ها را بعد از تشکیل مجمع های عمومى عادى و فوق العاده آنان که باعث تقسیم سود و یا افزایش سرمایه شده به عهده دارد .
براى شرکت ها و موسسات نوع اول ، سازمان بورس و اوراق بهادار تهران نرخ پایه و اولیه را تعیین و به سهامدار عمده شرکت اعلام می کند . در صورت قصد عمده فروشى سهام به نرخى بالاتر یا پایین تر از نرخ تعیین گردیده با توافق خریدار ، سازمان بورس تهران هیچ گونه جلوگیری از این معامله انجام نخواهد داد . بدیهى می باشد که در مورد خرده فروشى تحت شرایط فوق ، قیمت باید در حدود قیمت پایه باشد .
در مورد دیگر موسسات و شرکت هاى پذیرفته گردیده نیز که اقلام تشکیل دهنده حقوق مالکان سهام آن ها تغییر یافته است ، بر طبق درخواست بعضی از کارگزاران و برای ارائه قیمت هاى بروز سهام به مقامات مربوطه ، دارا بودن قیمت پایه بروز سهام امرى الزامى می باشد .
بر اساس مراتب فوق روش قیمت گذارى سهام هر موسسه یا شرکت بر اساس پیش بینى درآمد هر سهم در سال جارى و بر اساس سوابق عملکرد شرکت در ۴ سال گذشته تعیین می شود . برای تعیین درآمد هر سهم ، تولید شرکت در حداکثر ظرفیت حقیقى ، با توجه به آخرین نرخ فروش در ۹۰ % فروش تولیدات در نظر گرفته شده و در محاسبه قیمت تمام شده مواد اولیه قابل تأمین از خارج به نرخ ارز شناور یا رقابتی ، هزینه‌هاى مواد داخلی ، دستمزد و سربار با اضافه نمودن حدود ۲۰ % به هزینه هاى مثل سال گذشته مشخص و سپس برای محاسبه سود ویژه ، نسبت سود ویژه اعمال و از تسهیم آن به تعداد سهام میزان درآمد هر سهم تعیین می شود .
پس از تعیین درآمد هر سهم قیمت سهام موسسات و شرکت ها در بورس اوراق بهادار تهران به یکى از دو روش زیر صورت می گیرد :
- خرده‌فروشى
- عمده‌فروشى
اختلاف عمده محاسبه قیمت سهام در این دو روش ناشى از متفاوت بودن هدف های سرمایه گذاران از خرید سهام می باشد . اکنون در روش خرده فروشی ، نرخ بازده مورد انتظار در سازمان بورس بین ۲۰ % تا ۲۵ % و براى روش عمده فروشى بسته به نوع شرکت و صنعتى که در آن کار و فعالیت می کند و با توجه به ترکیب سهام داران آن و میزان کنترل سرمایه گذار بر شرکت در صورت خرید سهامش ، بین ۱۵ % تا ۲۰ % در نظر گرفته می گردد . بدیهى می باشد که کنترل سرمایه گذار از راه تعداد اعضای هیئت مدیره انتخاب گردیده توسط سرمایه‌گذار در شرکت انجام می شود که بستگى به درصد سهام او در هر شرکت دارد . در ضمن موارد زیر نیز در قیمت گذارى سهام توسط کارشناسان سازمان بورس در هر دو روش در نظر گرفته می شود :
- هرگونه مبلغ کاهنده سود که در بندهاى گزارش حسابرس و بازرس به آن اشاره شده به نسبت هر سهم از قیمت محاسبه گردیده سهام کسر می شود.
- روند تولید و فروش شرکت در سال جارى تا تاریخ پذیرش در بورس ، سهم بسزایى در قیمت‌گذارى سهام می گردد .
- مبلغ ۱۰ % سود ویژه پیش از کسر مالیات که براى سال جارى شرکت پیش بینى شده برای اصلاح کردن اشتباهات سنوات قبل کسر می شود.
- سایر مواردى که کارشناسان بنا به تخصص و تجربه و با توجه به تغییرات شرایط اقتصادى و سیاسى و وضعیت عمومى بازار و بنا به تشخیص خودشان اعمال خواهد گردید .
- در صورت وجود مانده ، زیان انباشته و یا اندوخته هاى آزاد ، این مبلغ به نسبت هر سهم از قیمت محاسبه گردیده سهام کم شده یا به آن اضافه می شود.
- عمدتاً از محل کارخانه شرکت بازدید به عمل می آید تا مواردى از قبیل برآورد عمر سفید ماشین‌آلات ، موقعیت کارخانه و غیره مشخص شود .
در صورتى‌که صنعت شرکت ، داروئى باشد جدول میزان سهمیه تولید ابلاغ گردیده از طرف وزارت بهداری ، ملاک محاسبه فروش براساس نرخ هاى مصوب خواهد بود و در تعیین بهای تمام گردیده از تسعیر ارز به بهای دولتى استفاده می شود و از نرخ بازده مورد انتظار ۱۲ % در قیمت‌گذارى سهام اینگونه موسسات در روش عمده فروشى استفاده می گردد .
