مفهوم نرخ سود بانکی و نرخ بهره چیست؟
ارزش زمانی پول
حتما شما هم به یاد دارید که در سالهای قدیم می تواستید با هزینه کمتری اجناس بیشتری تهیه کنید، با اینکه حقوق و درآمد کمتری داشته اید اما هزینه های شما نیز کمتر بوده و با مقدار کمتری نقدینگی زندگی خود را مدیریت می کردید. تا حالا به این فکر کرده اید چرا ارزش هزارتومان در سال ۱۳۷۰ و سال ۱۳۹۰ یکی نیست؟ چرا ارزش پول در طی زمان دچار تغییر می شود؟
مهمترین دلیل این اتفاق افزایش میزان هر سرمایه در طول زمان است. فرض کنید شما اکنون دارای یک میلیون تومان پول باشید و بتوانید با یک کسب و کار موفق طی چهار سال سرمایه خود را دو برابر کنید. در مقایسه با حالتی که شما با پول خود کار نکرده اید و مبلغ پول شما یک میلیون تومان باقی مانده است، اکنون دارای پول بیشتری هستید. به بیان دیگر چون با سرمایه گذاری مقدار پول بیشتر می شود در صورت کار نکردن و راکد ماندن پول، ارزش پول در گذر زمان کم می شود. از این مفهوم با واژه “ارزش زمانی پول” یاد می شود. به بیان دیگر ارزش یک مقدار یکسان پول در طول زمان یکسان نیست و باید به زمان به دست آوردن و خرج کردن پول توجه کرد. یعنی یک میلیون تومان در حال حاضر ارزشش از یک میلیون تومان در سال آینده بیشتر است.
دلیل دیگر این مسئله نیز تورم و افزایش قیمت عمومی کالاها و خدمات است. به علت تورم قیمت کالاها در طول زمان افزایش می یابد و در نتیجه ارزش پول کم می شود
نرخ بهره
به میزان بهای پول وام گرفته شده یا سرمایه گذاری شده بهره گفته می شود. در واقع بهره میزان افزایش یک سرمایه در طی بازه زمانی مشخص است. به طور مثال اگر سرمایه گذار در زمان یک سال از سرمایه ۱۰۰۰ دلاری به ۱۱۰۰ دلار سرمایه برسد، ۱۰۰ سود داشته و نرخ بهره او ۱۰% است. عموما وام دهندگان برای در امان ماندن از افت ارزش سرمایه خود در طول زمان نرخ بهره مشخصی را برای پولی که قرض می دهند عنوان می کنند.
نرخ بهره بدون ریسک (نرخ سود بانکی)
در هر کسب و کاری یک میزان ریسک در سرمایه گذاری وجود دارد. نمی توان با قطعیت در مورد نرخ سودی که قرار است به دست بیاید صحبت کرد. اما عموما بانک ها و موسسات مالی بزرگ نرخ سود بدون ریسک و قطعی را به مشتریان ارائه می دهند. در واقع شما می توانید مطمئن باشید با قطعیت بالا به سرمایه ای که در بانک قرار داده اید مقداری سود تعلق خواهد گرفت. این نرخ سود که عموما توسط بانک مرکزی و یا خزانه داری تصویب و تعدیل می شود از جمله شاخص های تاثیرگذار در اقتصاد یک کشور است.
نرخ سود در برخی کشورها
در این جدول به نرخ سود بانک مرکزی برخی کشورها اشاره شده است. اعداد بر حسب درصد سالیانه است.
| ایران | ۲۰ |
| آمریکا | ۰٫۵ |
| اتحادیه اروپا | ۰٫۰۵ |
| امارات متحده عربی | ۱ |
| ژاپن | ۰٫۱ |
| چین | ۴٫۳ |
| ترکیه | ۷٫۵ |
| غنا | ۲۵ |
| روسیه | ۱۱ |
| اوگاندا | ۱۹٫۵ |
محاسبه ارزش زمانی پول بر اساس نرخ سود
برای محاسبه میران تغییر سرمایه در طول زمان باید اول به مفهوم نرخ سود توجه کنیم. نرخ سود عموما به صورت سالیانه بیان می شود. برای تبدیل نرخ سود سالیانه به نرخ سود در بازه زمانی دیگر (ماهیانه) باید نرخ را به تعداد ماه های سال تقسیم کنیم. به طور مثال سود سالیانه ۱۲% به معنای هر ماه ۱% است.
فرمول محاسبه سود سرمایه
اگر نرخ سود i باشد و میزان سرمایه اولیه P باشد و N بازه زمانی گذشته باشد (مثلا در سه ماه N برابر سه است) از رابطه زیر میزان ارزش سرمایه در آینده (F) قابل محاسبه است:
