افزایش سرمایه و انواع آن

افزایش سرمایه چیست و انواع افزایش سرمایه کدامند؟

منظور از افزایش سرمایه چیست؟

قبل از شروع صحبت درباره افزایش سرمایه، ابتدا بهتر است بدانیم که تعریف سرمایه چیست.

سرمایه عددی است که به عنوان آورده سهامداران، در اداره ثبت شرکت‏‌ها و به عنوان سرمایه شرکت ثبت شده است. بعضی افراد به اشتباه فکر می‏‌کنند سرمایه شرکت همان دارایی‌هایش است یا سرمایه و دارایی با هم برابرند. در حالی که هر دو فکر اشتباه است. علتش هم این است که مثلا اگر شرکتی در شروع فعالیت خود یک میلیارد سرمایه ثبت کند، به مرور و پس از فعالیت خود، اموالی را خرید و فروش می‌‏کند.

بنابراین ممکن است قیمت آن اموال تغییر کند یا شرکت به هر دلیلی ضرری متحمل شود و یا از خرید و فروش چیزی سود کند. همه این خرید و فروش‏‌ها و سود و زیان‌ها‏ دارایی شرکت محسوب می‏‌شوند. بنابراین بعد از ۱۰ سال، دیگر عدد دارایی‌‏های شرکت به اندازه سرمایه‌‏ای که روز اول ثبت کرده است، نیست.

پس سرمایه رقمی است که در اداره ثبت شرکت‏‌ها به ثبت رسیده. شرکت‌ها با طی کردن یکسری مراحل قانونی می‌توانند رقم سرمایه ثبت شده خود نزد اداره ثبت شرکت‌ها را افزایش دهند که به این فرآیند افرایش سرمایه گفته می‌شود. این افزایش سرمایه می‌تواند از روش‌های مختلفی مانند: طرح‌های توسعه شرکت‌ها، تجدید ارزیابی در دارایی‌های شرکت، آورده نقدی و سودهای انباشته شرکت افزایش یابد که در ادامه با هم هریک را بررسی می‌کنیم.

مراحل افزایش سرمایه شرکت‌ها

برای اینکه افزایش سرمایه یک شرکت در اداره ثبت شرکت‌ها ثبت شود، نیاز به طی کردن مراحل زیر است:

1. ابتدا هیئت مدیره شرکت افزایش سرمایه را پیشنهاد می‌دهد و تصویب می‌کند.
2. بعد حسابرس با توجه به مفروضات ذکر شده افزایش سرمایه را بررسی می‌کند و در صورت عدم وجود ایراد آن را تایید می‌کند. در این مرحله حسابرس می‌تواند تمام یا قسمتی از افزایش سرمایه را تایید کند.
3. مرحله بعد شرکت مدارک و مستندات افزایش سرمایه خود را برای اداره ثبت شرکت‌ها و سازمان بورس ارسال می‌کند.
4. مرحله بعد تاییدیه سازمان بورس است. سازمان بورس با توجه به مستندات ارسالی بخشی یا همه افزایش سرمایه اعلام شده را تایید می‌کند.
5. پس از آن اطلاعیه صدور مجوز افزایش سرمایه روی سایت کدال منتشر می‌شود که نشان می‌دهد سازمان بورس با آن موافقت کرده است.
6. بعد از آن تاریخی برای مجمع فوق‌العاده شرکت مشخص می‌شود تا درمورد میزان افزایش سرمایه و قیمت جدید هر سهم تصمیم‌گیری کنند. اگر می‌خواهید در افزایش سرمایه شرکت کنید باید حتما قبل از تاریخ مجمع سهامدار شرکت باشید. (حتی اگر یک روز قبل از مجمع سهام شرکت را خریداری کنید باز هم افزایش سرمایه به شما تعلق می‌گیرد.)
7. بعد از آن یک آگهی دعوت به مجمع عمومی فوق‌العاده روی سایت کدال درج می‏شود که در آن شرکت تمامی سهام‌دارانش را برای تصمیم‏گیری در خصوص افزایش سرمایه دعوت کرده که در آن آدرس و زمانی که می‏خواهد مجمع برگزار شود نوشته شده است.
8. پس از آن، تصمیمات مجمع عمومی فوق‌العاده بر روی سایت کدال درج می‏‌شود که در آن مبلغ افزایش سرمایه و درصد افزایش سرمایه به طور قطعی اعلام می‌‏شود و افزایش سرمایه شرکت در اداره ثبت شرکت‌ها ثبت می‌شود.

حالا شاید این سوال برایتان پیش بیاید که شرکت‏‌ها به چه دلیل افزایش سرمایه می‏‌دهند؟ پاسخ این سوال در انواع افزایش سرمایه نهفته است.

انواع افزایش سرمایه کدامند؟

به طور کلی انواع افزایش سرمایه به ۴ نوع تقسیم بندی می‌شوند:

۱٫ افزایش سرمایه از آورده نقدی و مطالبات حال شده

۲٫ افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا اندوخته

۳٫ افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی‏‌های شرکت

۴٫ افزایش سرمایه از محل صرف سهام یا سلب حق تقدم

شرکت‏‌ها می‏‌توانند یک یا ترکیب چند مورد از افزایش سرمایه را همزمان داشته باشند.

نکته: طبق قوانین جدید سازمان بورس در افزایش سرمایه از نوع سود انباشته و تجدید ارزیابی دارایی‌ها، در صورتی که افزایش سرمایه کمتر از ۲۰۰ درصد باشد، سهم شرکت بدون ثبت در مرجع ثبت شرکت‌ها قادر به بازگشایی خواهد بود. در غیر اینصورت سهام شرکت بعد از ثبت شرکت ها می‌تواند بازگشایی شود، همچنین این بازگشایی شامل سهام جایزه می‌باشد.

افزایش سرمایه از آورده نقدی و مطالبات حال شده

یکی از انواع افزایش سرمایه ، آورده نقدی و مطالبات حال شده است، شرکت‏‌ها در حین کار کردن بنا به دلایل متفاوتی نیازمند پول نقد می‌‏شوند. یعنی مثلاً ممکن است بخواهند فضای تولید خودشان را بزرگ‏تر کنند یا سرمایه در گردش خود را افزایش دهند.

در این حالت شرکت دو راه برای تامین مالی خود دارد، یا از بانک وام بگیرد و یا از سهامدارانش بخواهد سرمایه‌گذاری جدید داشته باشند. واضح است که راه دوم مطلوب‌تر است. چرا که اگر از بانک وام بگیرد باید مبلغ اصلی را به همراه سودی که دارد، به بانک برگرداند.

بنابراین شرکت‏‌ها ترجیح می‌دهند این پول را از طریق سرمایه‏‌گذاری مجدد سهامداران دریافت کنند. به این نوع افزایش سرمایه، افزایش سرمایه از آورده نقدی می‌‏گویند. در افزایش سرمایه از نوع آورده نقدی سهامی با عنوان حق تقدم منتشر می‌شود، احتمالا این سوال برایتان پیش آمده باشد که منظور از حق تقدم چیست؟

حق تقدم چیست؟

در افزایش سرمایه از نوع آورده نقدی ترتیبی اتخاذ شده تا کسانی که تا قبل از مجمع فوق العاده سهامدار شرکت مربوطه بوده‌اند نسبت به سایرین برای شرکت در افزایش سرمایه تقدم داشته باشند، به همین دلیلی سهامی از طرف شرکت منتشر می‌شود که به آن‌ها سهام حق تقدم می‌گویند.

نماد حق تقدم سهام شرکت‌ها همان نماد سهام عادی شرکت است که حرف “ح” به آخر آن اضافه شده است. به عنوان مثال نماد بورسی شرکت لبنیات کالبر در بورس “غالبر” است و نماد حق تقدم آن “غالبرح” می‌باشد. سرمایه گذاران سهم از سه روش می‌توانند از حق تقدم خود استفاده کنند که در ادامه توضیح خواهیم داد.

مطالبات حال شده چیست؟

مطالبات حال شده طلبی است که سهامداران شرکت به هر نحوی از شرکت دارند. در زمان افزایش سرمایه، سهامداران می‌‏توانند به جای این که پول وارد شرکت کنند؛ از آن پولی که از شرکت طلب داشتند بردارند. مثلا قرار می‌‏شود که همه سهامداران برای افزایش سرمایه نفری ۱ میلیون تومان به حساب شرکت بریزند. در اینجا سهامداری که از شرکت طلب دارد می‏‌تواند اعلام کند که سهم واریزی او از روی طلبش برداشته شود. معمولا شرکت‌‏ها افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران را با هم انجام می‌دهند. اما شرکت می‌‏تواند افزایش سرمایه را فقط از یکی از حالات انجام دهد. البته از آنجایی که همه سهامداران از شرکت طلبکار نیستند یا همه سهامداران نمی‌‏خواهند وجه نقد وارد شرکت کنند؛ معمولا این دو را با هم ترکیب می‌‏کنند.

چگونه از حق تقدم افزایش سرمایه استفاده کنیم؟

پس از برگزاری مجمع فوق العاده و تصمیم گیری در رابطه با افزایش سرمایه، آگهی مبنی بر مهلت استفاده از حق تقدم خرید سهام بر روی سایت کدال منتشر می‏‌شود که در آن گفته شده هر سهامدار تا چه تاریخی فرصت دارد به ازای هر سهم حق تقدمی که به او تعلق گرفته مبلغ اسمی به ازای هر سهم سهم یعنی ۱۰۰۰ ریال پول را به شماره حسابی که داده شده واریز کند. برای این کار طبق قانون تجارت، معمولا ۶۰ روز مهلت داده می‌‏شود که به آن دوره استفاده از حق تقدم می‏‌گویند. به عنوان مثال اگر به شما ۱۰۰ سهم حق تقدم تعلق گرفته باید مبلغ ۱۰۰۰۰۰ ریال تا تاریخ مشخص شده واریز کنید.

سهامدار در این موقعیت می‏‌تواند ۳ کار انجام دهد:

۱- در این بازه ۶۰ روزه مبلغ مورد نظر را به حساب شرکت واریز کند (۱۰۰۰ ریال برای هر سهم) تا بعد از انجام معاملات سهام حق تقدم به میزان پولی که واریز کرده به شکل سهام عادی به پرتفوی او اضافه ‌شود.

۲- اگر نخواهد در افزایش سرمایه شرکت کند، می‌‏تواند در همان بازه ۶۰ روزه آن را به شخص دیگری بفروشد.

۳- اگر نه پول واریز کند و نه حق تقدم را بفروشد، خود شرکت بعد از ۶۰ روز حق تقدم را به قیمتی نزدیک قیمت روز بازار می‌‏فروشد و مبلغ پس از کسر قیمت اسمی (۱۰۰۰ ریال) از هر سهم و کارمزدهای مربوطه به حساب سرمایه گذار منتقل می‌شود.

فرمول محاسبه افزایش سرمایه از آورده نقدی و تاثیر آن بر قیمت سهم

وقتی مجوز افزایش سرمایه صادر شد، شرکت‏‌ها به افرادی که در حال حاضر سهامدار هستند ابلاغ می‌کنند که می‏‌خواهند میزان مبلغ مشخصی افزایش سرمایه داشته باشند. قیمت جدید هر سهم و ارزش حق تقدم هر سهم، از طریق فرمول زیر به دست می‌آید:

به عنوان مثال اگر شرکتی بخواهد ۲۰۰ درصد افزایش سرمایه داشته باشد و قیمت هر سهم قبل از افزایش سرمایه ۶۰۰۰ ریال باشد، شرکت هم از هر سهامدار مبلغ ۱۰۰۰ ریال به ازای هر سهم درخواست ‌کند. به این ترتیب قیمت جدید هر سهم و ارزش حق تقدم آن به شکل زیر محاسبه می‌شود:

افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا اندوخته

شرکت‏‌ها هر سال در جلسه مجمع عمومی سود و زیان خود را مشخص می‌‏کنند. یعنی ابتدا درآمدهای خود را مشخص، سپس هر آنچه هزینه کرده‏‌اند از درآمدها کسر می‏‌کنند. هر آن چه از پول باقی بماند سود شرکت محسوب می‌‏شود.

سپس مجمع سهامداران تصمیم می‏‌گیرند که بخش یا تمام سود را بین سهامداران تقسیم کنند. طبق قانون تجارت شرکت ها موظف هستند سالیانه درصدی از سود خود را نزد خود نگهداری شوند. این سود در حسابی تحت عنوان سود انباشته در صورت‌های مالی شرکت ثبت می شود.

اغلب شرکت‌هایی که سود انباشته خوبی دارند، افزایش سرمایه خود را از این روش انجام می‌دهند و با این کار منابع جدید خود را تامین مالی می‌کنند. بنابراین در این روش بر خلاف روش قبل عملا نقدینگی جدیدی وارد شرکت نمی‌شود. به این دلیل که سرمایه گذاران در این روش پولی برای سهام جدید خود پرداخت نمی‌کنند به سهامی که به این روش به سهامدار تعلق می گیرد، سهام جایزه هم گفته می شود.

قیمت تعدیل شده سهم بعد از این نوع افزایش سرمایه از فرمول زیر محاسبه می‌شود:

مثلا فرض کنید قیمت سهام یک شرکت ۴۰۰۰ ریال باشد، اگر این شرکت ۶۰ درصد افزایش سرمایه از این نوع داشته باشد، قیمت جدید هر سهم از فرمول بالا به دست می‌آید:

همانطور که از مثال پیداست، افزایش سرمایه باعث کاهش قیمت هر سهم می‌شود، اما از طرف دیگر به تعداد سهام سرمایه‌گذار نیز به میزان ۶۰ درصد اضافه می‌شود. یعنی اگر یک سرمایه‌گذار قبل از افزایش سرمایه ۱۰۰۰ سهم ۴۰۰۰ ریالی داشت، حالا ۱۶۰۰ سهم ۲۵۰۰ ریالی دارد. همان طور که گفته شد به ۶۰۰ سهم اضافه شده به پرتفوی بعد از تعدیل قیمت به اصطلاح ” سهام جایزه ” هم گفته می‌شود.

دلایل شرکت ها برای افزایش سرمایه از محل سود انباشته و تاثیر آن بر روی سهم

• زیاد کردن حساب سرمایه، به شرکت نوعی اعتبار می‌‏بخشد. (منظور همان حساب سرمایه شرکت در اداره ثبت شرکت‏هاست)
• قیمت سهم کوچک‏تر می‏‌شود و علاقه خریداران به آن بیشتر می‌‏شود. همین دلیل می‌‏تواند باعث رشد قیمت سهم شود.

افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی‏‌های شرکت

یکی دیگر از انواع افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی دارایی ها است. شرکت‏‌ها در حساب‏‌های حسابداری خود هر دارایی که خریداری می‏‌کنند را به همان ارزش و قیمتی ثبت می‏‌کنند که در روز اول خریده‏‌اند. اما با گذشت زمان به ارزش این دارایی‌ها افزوده می‌‏شود، اما در ساختار حسابداری لحاظ نمی‏‌شود.‌

یعنی مثلا اگر یک زمین به قیمت یک میلیارد خریده شود، در سیستم حسابداری آن را به همان قیمت یک میلیارد ثبت ‌می‏‌کنند، با اینکه بعد از ۲۰ سال آن زمین ممکن است ۱۰۰ میلیارد بیارزد.

بر اساس قوانین یک راه وجود دارد که می‏‌شود این ارزش‏‌ها را به روز کرد و به آن تجدید ارزیابی دارایی‏‌ها می‌‏گویند. ارزش روز ملک یا چیزی که داریم را حساب می‌کنیم و مثلا یک میلیارد را به ۱۰۰ میلیارد تغییر می‌‏دهیم. در اینجا ۹۹ میلیارد اضافه ارزش دارایی در حساب‏های حسابداری پدید می‌آید که به آن مازاد تجدید ارزیابی می‏‌گویند.  

» پذیره نویسی در شرکت های سهامی چیست ؟

» اساسنامه شرکت چیست ؟

» اوراق مشارکت و اوراق قرضه چیست ؟

» سهام و انواع آن در شرکت ها

» مجمع عمومی موسس چیست؟

» بورس اوراق بهادار تهران

» سهام جایزه چیست و چگونه توزیع و فروخته می شود ؟

» تبدیل شرکت های سهامی به چه صورت است ؟

» افزایش سرمایه و انواع آن