تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی می‌تواند به‌منظور ارزیابی عملکرد و پیش‌بینی آینده شرکت‌ها استفاده شود. برای نیل به این هدف رویکردهای مختلفی متصور است. برخی معتقدند که تجزیه و تحلیل های افقی و عمودی صورت های مالی روند ملموسی از وضعیت مالی یک شرکت را به تصویر می‌کشد و اطلاعات مناسبی در خصوص روند فعالیت‌های شرکت موردنظر را در اختیار قرار می‌دهد.
رویکرد دیگر، بهره‌برداری از صورت های مالی به‌منظور ارزیابی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت وضعیت یک شرکت است که متناسب با هر نوع ارزیابی تمرکز بر بخش‌هایی از صورت‌های مالی اهمیت پیدا می‌کند و از این جهت می‌توان دسته‌بندی متفاوتی برای تجزیه و تحلیل صورت های مالی قائل شد.
روش های تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی
به‌هرحال صرف‌نظر از اینکه کدام رویکرد را برای تجزیه و تحلیل و تفسیر صورت‌های مالی انتخاب کنیم، چاره‌ای جز بهره‌برداری از نسبت‌های مالی وجود ندارد. نسبت‌های مالی درواقع مقایسه دو قلم از صورت‌های مالی است که از ترازنامه یا صورت سود و زیان مشتق می‌شوند. بر همین اساس معمولاً نسبت‌های مالی در دوشاخه کلی قابل دسته‌بندی هستند.
نخست آن دسته از نسبت‌های مالی که صرفاً از ترازنامه استخراج می‌شوند. دسته دوم نسبت‌هایی که به‌صورت تلفیقی از اقلام ترازنامه و صورت سود و زیان به دست می‌آیند.
به‌طورکلی نسبت‌هایی که برای تجزیه و تحلیل عملکرد وضعیت حال و آتی یک شرکت استفاده قرار می‌شوند در سه گروه اصلی و یک گروه فرعی به شرح زیر طبقه‌بندی شده‌اند:
- نسبت‌های نقدینگی: توان شرکت‌ها را برای ایفای تعهدات کوتاه‌مدت نشان می‌دهد. این نسبت‌ها شامل مواردی مانند نسبت جاری، نسبت آنی و … می‌شوند.
- نسبت‌های فعالیت: نحوه به‌کارگیری اثربخش دارایی‌های تحت کنترل شرکت‌ها را نشان می‌دهد. این نسبت‌ها مواردی مانند نسبت گردش کل دارایی‌ها، نسبت ارزش ویژه به دارایی‌ها و.. می‌باشند.
- نسبت‌های سودآوری: خالص بازده درآمد فروش و دارایی‌ها را منعکس می‌کند. مواردی نظیر نسبت بازده حقوق صاحبان سهام، نسبت بازده سرمایه‌گذاری‌ها، نسبت سود ناخالص به فروش و … در این گروه قرار دارند.
علاوه بر سه گروه اصلی فوق، یک گروه دیگر از نسبت‌ها نیز وجود دارند که به نسبت‌های ارزش بازار سهام معروف هستند. نسبت‌های موجود در این گروه مواردی مانند EPS یا درآمد هر سهم، نسبت قیمت بازار به درآمد هر سهم یا P/E و… هستند که از طریق بازار سهام تعیین می‌شوند.
تحلیل نسبت ها در صورت های مالی
با استفاده از تکنیک‌های تجزیه و تحلیل نسبت‌های مالی می‌توان شناخت بهتری از وضعیت مالی شرکت‌ها به دست آورد. معمولاً محاسبه نسبت‌های مالی بسیار ساده است اما تحلیل این نسبت‌ها اهمیت دارد. تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی با استفاده از برخی نسبت‌ها درواقع کوششی است جهت ارزیابی نقاط قوت و ضعف یک شرکت از طریق بررسی ارقام قیدشده در گزارش‌ها.
برخی نسبت‌ها ممکن است با توجه به دیدگاه و علاقه مدیران عامل شرکت‌ها بیشتر استفاده می‌شود یا ممکن است نسبت‌های دیگری که در طبقه‌بندی فوق به آن‌ها اشاره نشده نیز تهیه و بررسی شود. اما باید توجه داشت، زمانی که نسبت خاصی محاسبه می‌شود این نسبت با نسبت‌های دیگر شرکت موردنظر ارتباط دارد و علاوه بر آن، به همان نسبت در سال گذشته و با نسبت‌های مشابه در شرکت‌های رقیب مقایسه می‌شود. این مقایسه‌ها نشان‌دهنده روند وضعیت شرکت در طی دوره‌های مختلف و همچنین قدرت رقابت شرکت با شرکت‌های دیگر در صنعت خود است.
مدیران عامل باید بدانند که تجزیه و تحلیل نسبت‌ها، نقطه پایانی به تجزیه و تحلیل وضعیت شرکت نیست، بلکه در اکثر موارد نشان‌دهنده زمینه‌هایی است که به بررسی‌های بیشتر نیاز دارد. از سوی دیگر، هرچند تجزیه و تحلیل نسبت‌ها یک ابزار قدرتمند است اما محدودیت‌ها و اشکالاتی نیز در این تحلیل‌ها وجود دارد که ازجمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نسبت‌های مالی در یک تاریخ مشخص محاسبه می‌شوند و اصولاٌ ارقام و اطلاعاتی ایستا هستند که وقایع و روندهای آتی را در محاسبات لحاظ نمی‌کنند.
- نسبت‌ها بر اساس اطلاعات تاریخی (گذشته) محاسبه می‌شوند و تعمیم‌پذیری آن‌ها به آینده در صورت تغییر شرایط، چندان معقول به نظر نمی‌رسد.
- نسبت‌ها فقط یک معیار کمی ارائه می‌کنند و دربارهٔ ویژگی‌های کیفی موضوع اندازه‌گیری توضیحی ارائه نمی‌کنند و لزوماٌ منعکس‌کننده کیفیت اجزای تشکیل‌دهنده خود نیستند. به‌عنوان‌مثال نسبت جاری یک شرکت ممکن است بالا باشد درحالی‌که در دارایی‌های جاری شرکت اقلام موجودی راکد و خارج از رده وجود دارد.
- نسبت‌های مالی، تابع روش‌ها و اصول حسابداری مورداستفاده شرکت مربوطه است و شرکت‌ها می‌توانند به سهولت از روش‌هایی استفاده کنند که نسبت‌ها را تغیر دهند.
- آنچه به‌عنوان نرخ‌های میانگین صنعت منتشر می‌شود صرفاً ارقام تقریبی هستند به همین جهت شرکت باید به نسبت‌های مربوط به رقبای خود توجه کند. باید توجه داشت که تعیین مطلوبیت یک نسبت به‌تنهایی و بدون توجه به محیط اقتصادی، نوع فعالیت، دیگر نسبت‌های مرتبط و نیز متوسط صنعتی که شرکت موردنظر در حال فعالیت در آن است عملاً امکان‌پذیر نخواهد بود.
- نظر به اینکه اطلاعات ترازنامه‌ای به بهای تمام شده تاریخی و مربوط به مقطع تهیه آن است، به‌منظور واقعی‌تر بودن نسبت‌ها و به حداقل رساندن تأثیرات تاریخی اقلام ترازنامه‌ای، سعی می‌شود از متوسط ارقام در محاسبات استفاده شود. پس از عباراتی نظیر متوسط دارایی‌ها، میانگین بدهی‌ها، متوسط موجودی‌ها و … از این زاویه قابل‌پذیرش است.
همچنین تأکید می‌شود که به‌طورکلی هر نسبتی یک محدودیت دارد و یک قابلیت. لذا در نظر گرفتن مجموع نسبت‌ها برای دستیابی به تحلیل‌های واقعی و کاربردی اهمیت خواهد داشت. آموزش تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی بخش مهمی از فرایند حسابداری است که در دوره‌های آموزش حسابداری بازار کار فرامی‌گیرید. یادگیری صورت‌های مالی نه‌تنها برای دانشجویان بلکه کارکنان بخش حسابداری و مدیران نیز لازم است تا تحلیل درستی از وضعیت مالی شرکت و یا سازمان خود داشته باشند. انجام تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی یک شرکت بسیار مهم است، چون از طریق آن مدیران و سرمایه‌گذاران متوجه خواهند شد که شرکت شما در مقایسه با دوره‌های قبل چه عملکردی داشته و همچنین می‌توانید عملکرد شرکت خود را با رقبای خود مقایسه کنید.
سازمان‌ها باید نحوه تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی را فراگرفته، تا با آموزش آن به کارکنان خود، شناخت و درک درستی از سازمان پیدا کنند و برای اهداف مالی آینده شرکت خود بهتر تصمیم بگیرند. اما در آموزش تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی پیش از هر چیزی باید به تعریف این فرایند بپردازیم. در ادامه مقاله، با تعریف این مفهوم حسابداری و نحوه تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی بیشتر آشنا می‌شوید. مواردی که در این مطلب بررسی می‌گردند، شامل موارد ذیل می‌باشند:
صورت مالی چیست؟ تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی چگونه است؟
تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی شرکت به رهبران کمک می‌کند فرصت‌ها و مشکلات مالی که شرکت با آن‌ها مواجه می‌شود را پیدا کنند. صورت‌های مالی نبض سلامت مالی شرکت هستند و با یادگیری روش‌های تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی، مدیران می‌توانند بفهمند که آیا شرکت قادر به پرداخت هزینه‌ها، بدهی و یا افزایش سرمایه‌گذاری‌ها برای توسعه کسب‌وکار هست یا نه. تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی برای ارزیابی عملکرد مالی شرکت در طول زمان و شناسایی روندهای عملکرد و همچنین برای ارزیابی اوراق بهادار صاحبان سهام شرکت، ارزیابی خطرات مالی و انجام دقیق حساب‌ها قبل از ادغام و خرید مفید است. اجزای صورت‌های مالی عبارت‌اند از:
الف) صورت سود و زیان
ب) ترازنامه
ج) صورت جریان وجوه نقد
د) صورت سود و زیان جامع
یادداشت‌های توضیحی صورت‌های مالی
صورت مالی شامل ترازنامه، گزارش عملکرد و صورت گردش وجوه نقد است. این گزارش‌ها محصول فرایند حسابداری یک شرکت است. مبنای تهیه صورت مالی استانداردهای حسابداری است که آن‌ها نیز به‌نوبهٔ خود بر مفاهیم نظری گزارشگری مالی استوار هستند. صورت مالی باید به‌گونه‌ای تهیه شود که وضعیت مالی و عملکرد مالی را شفاف و واضح نشان دهد. با توجه به موارد فوق درصورتی‌که صورت مالی مطابق با استانداردهای حسابداری تهیه شود، می‌تواند کمک زیادی به مدیریت واحد تجاری برای ارزیابی دقیق‌تر و تصمیم‌گیری صحیح‌تر داشته باشد. همراه صورت مالی، یادداشت‌های توضیحی هستند که جزو لاینفک آن می‌باشند.
صورت سود و زیان: عملکرد یک شرکت را در یک مقطع زمانی مشخص به ما نشان می‌دهد.
ترازنامه: وضعیت دارایی‌ها و بدهی‌ها و سرمایهٔ شرکت را در یک دورهٔ زمانی معین به ما نشان می‌دهد.
صورت گردش وجوه نقد: تغییرات وجه نقد را در یک مقطع زمانی مشخص به ما نشان می‌دهد.
در بعضی از شرکت‌ها که صورت مالی نهایی تهیه می‌شود، اشکالات عدیده‌ای در صورت مالی، یادداشت‌های پیوست آن‌ها و تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی مشاهده می‌شود که بعضی از آن اشکالات عمده و بعضی هم جزئی است. در رابطه با این اشکالات، موضوع عمده یا جزئی بودن آن‌ها را باید کنار گذاشت. تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی نهایی که توسط امور مالی یک شرکت تهیه می‌شود، باید عاری از هرگونه اشتباه عمده، جزئی، ظاهری یا ازنظر استانداردهای حسابداری باشد.
صورت مالی نهایی: منعکس‌کنندهٔ عملکرد مدیریت یک شرکت طی یک سال یا دورهٔ مالی و درواقع ویترین آن شرکت است.
تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی به زبان ساده
اگر به طور کاملا ساده بخواهیم در مورد اجزای یک صورت مالی صحبت کنیم، عبارت است از سند مالی که حاوی موضوعات زیر است و در هر قسمت هم به شکل مجزا، حداقل اقلامی وجود دارد که عبارت‌اند از:
ترازنامه
تنظیم یک ترازنامه از محتویات صورت‌های مالی مؤسسات است. ترازنامه به همراه یادداشت‌های توضیحی مربوط، اطلاعاتی در مورد وضعیت مالی واحد تجاری مشتمل بر دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سرمایه ارائه می‌کند و رابطهٔ بین عناصر مزبور را در یک مقطع معین زمانی نشان می‌دهد. ترازنامه، ساختار منابع واحد تجاری (طبقات عمدهٔ دارایی‌ها و مبالغ آن‌ها) و ساختار مالی آن (طبقات عمدهٔ بدهی‌ها و حقوق صاحبان سرمایه و مبالغ آن‌ها) را نشان می‌دهد. درواقع ترازنامه صورتی است که اطلاعات مربوط به گزارش دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام مؤسسه را در پایان هر دورهٔ مالی فراهم می‌کند. مبنای تهیهٔ ترازنامه معادلهٔ حسابداری زیر است:
بدهی‌ها + حقوق صاحبان سهام = دارایی‌ها
سمت چپ معادله مربوط به منابع اقتصادی است که تحت کنترل شرکت قرار دارند و درآمدهای بالقوهٔ آتی حاصل از فعالیت‌های عملیاتی، ارزش این منابع یا دارایی‌ها را نشان می‌دهند. طرف راست معادله منابع مالی را معرفی می‌نماید. بدهی‌ها وجوه به‌دست‌آمده از بستانکاران می‌باشند که نشان‌دهندهٔ تعهدات یک شرکت یا ادعای بستانکاران نسبت به دارایی‌های شرکت است.
تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی طبقات زیر حداقل اقلامی است که باید در ترازنامهٔ صورت مالی شرکت (در صورت وجود) ارائه گردد:
- دارایی‌های ثابت مشهود
- دارایی‌های ثابت نامشهود
- سرمایه‌گذاری‌ها
- موجودی مواد و کالا
- حساب‌ها و اسناد دریافتنی تجاری
- سایر حساب‌ها و اسناد دریافتنی
- موجودی نقد
- حساب‌ها و اسناد پرداختنی تجاری
- سایر حساب‌ها و اسناد پرداختنی
- ذخیره مالیات
- ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان
- بدهی‌های بلندمدت
- سرمایه و اندوخته‌ها
صورت سود و زیان
صورت سود و زیان فعالیت‌های یک شرکت باعث ایجاد جریانی از درآمدها (فروش) و هزینه‌ها می‌شود که طبق اصول حسابداری از این جریان‌ها صورت سود و زیان تهیه می‌شود. صورت سود و زیان گزارش عملکرد مالی مربوط به یک دورهٔ مالی واحد تجاری است. تهیهٔ صورت سود و زیان نیز از مباحث مطرح در آموزش حسابداری بازار کار است.
بر اساس استاندارد ارائهٔ صورت مالی، صورت سود و زیان باید حداقل حاوی اقلام زیر باشد:
- درآمدهای عملیاتی
- هزینه‌های عملیاتی
- سود یا زیان عملیاتی
- هزینه‌های مالی
- سایر درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی
- مالیات بردرآمد
- سود یا زیان فعالیت‌های عادی
- اقلام غیرمترقبه
- سود یا زیان خالص
- معادله حسابداری
- صورت سود و زیان جامع
هدف از تهیهٔ این صورت سود و زیان، ارائهٔ کلیهٔ درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده طی یک دورهٔ مالی است. تمرکز اصلی صورت سود و زیان دوره بر درآمدها و هزینه‌های عملیاتی است. تهیهٔ صورت سود و زیان در دوره‌های آموزش حسابداری مطرح می‌شود.
موارد زیر باید به ترتیب ارائه‌شده در صورت سود و زیان جامع نشان داده شوند:
- سود یا زیان خالص دوره طبق صورت سود و زیان
- سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده به تفکیک
- تعدیلات سنواتی
درآمدها و هزینه‌های تحقق‌نیافتهٔ ناشی از تغییرات ارزش آن دسته از دارایی‌ها و بدهی‌هایی که بر مبنایی مستمر اساساً به‌منظور قادر ساختن واحد تجاری به انجام عملیات نگهداری می‌گردد و به‌موجب استانداردهای حسابداری مستقیماً به حقوق صاحبان سرمایه منظور می‌شود (از قبیل درآمدها و هزینه‌های ناشی از تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت مشهود)، تنها در صورت سود و زیان جامع گزارش می‌گردد.
صورت جریان وجوه نقد
صورت جریان وجوه نقد اطلاعات مفیدی در مورد طرق ایجاد و مصرف وجه نقد توسط واحد تجاری ارائه می‌کند. بر اساس حسابداری تعهدی، سود خالص معمولاً با خالص جریان‌های نقدی، گزارشگری دوره‌ای جریان‌های ورودی و خروجی وجه نقد ضروری است. صورت جریان وجوه نقد صورت جریانی است که افزایش یا کاهش در مبلغ وجه نقد ناشی از معاملات با اشخاص حقیقی یا حقوقی مستقل از شخصیت حقوقی واحد تجاری و ناشی از سایر رویدادها را نمایش می‌دهد. صورت جریان وجود نقد باید منعکس‌کنندهٔ جریان نقدی تحت سرفصل‌های اصلی زیر باشد:
- فعالیت‌های عملیاتی
- بازده سرمایه‌گذاری‌ها و سود پرداختی بابت تأمین مالی
- مالیات بردرآمد
- تهیه، تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی
- مراحل تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی
فرایند تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی یک شرکت به‌منظور اهداف تصمیم‌گیری و آگاهی از وضعیت مالی و سلامت کلی سازمان انجام می‌شود. در آموزش حسابداری مقدماتی با مفاهیم مهم و اصلی حسابداری آشنا می‌شوید که تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی یکی از آن‌ها است. صورت‌های مالی اطلاعات مالی را ثبت می‌کنند و باید از طریق تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی ارزیابی شوند تا به چیزی مفید برای سرمایه‌گذاران، سهامداران، مدیران و سایر اشخاص ذی‌نفع تبدیل شوند.
اما نحوه تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی بسته به نوع تحلیلی که انتخاب می‌کنید متفاوت است. در طی دوره آموزش حسابداری بازار کار یاد می‌گیرید که چهار نوع تحلیل صورت‌های مالی، تحلیل افقی، تحلیل عمودی، تجزیه و تحلیل نسبت و تجزیه و تحلیل روند وجود دارد. هر یک از این ابزارها به تصمیم‌گیرندگان اطلاعات خوبی دربارهٔ نحوه عملکرد شرکت می‌دهند.
تجزیه و تحلیل افقی، مقایسه عملکرد کسب‌وکار، سازمان یا شرکت در طول زمان است. سرمایه‌گذاران از روندهای عملکرد برای پیش‌بینی عملکرد آینده استفاده می‌کنند. در تجزیه و تحلیل افقی می‌توان فهمید که چه تغییرات ساختاری در یک شرکت در طول زمان رخ داده است. در تجزیه و تحلیل افقی صورت‌های مالی، اطلاعات مالی دو یا چند سال شرکت مقایسه می‌شود. تحلیلگر ممکن است هنگام خواندن صفحات صورت‌های مالی اطلاعات مشابهی را پیدا کند.
در روش افقی با مقایسه ارقام و درصدها، پیدا کردن تفاوت‌های یک سال مالی با سال دیگر مالی راحت است. تجزیه و تحلیل افقی صورت‌های مالی، اطلاعات مالی را پوشش می‌دهد که از یک دوره گزارش تا یک دوره گزارش دیگر تغییر می‌کند. مقایسه موارد موجود در صورت‌های مالی مانند هزینه کالاهای فروخته‌شده و یا درآمد خالص سه‌ماهه تا سه‌ماهه دیگر کمک می‌کند تا مدیر کسب‌وکار روند پیشرفت کسب‌وکار را مشاهده کند.
در این روش تجزیه و تحلیل ممکن است از دوره‌های گزارش مختلف مانند ماه، سه‌ماهه یا چندساله استفاده شود. یک‌چیز حیاتی که مدیر کسب‌وکار در تجزیه و تحلیل افقی صورت‌های مالی دنبال می‌کند این است که آیا مواردی از صورت‌های مالی تغییر چشمگیری داشته‌اند. به‌عنوان‌مثال، اگر هزینهٔ کالاهای فروخته‌شده ۲۰ درصد افزایش یافت اما درآمد افزایش فروش را منعکس نکرد به این معنا است که شرکت پول بیشتری هزینه کرده است. به همین ترتیب، اگر سود ناخالص افزایش یابد اما سود خالص کاهش یابد، مدیر کسب‌وکار باید بفهمد که آیا کاهش هزینه نیاز است یا خیر.
تجزیه و تحلیل عمودی، عملکرد شرکت را با یک عدد پایه مقایسه می‌کند. از این نظر، تحلیل عمودی مانند ارزیابی وضعیت موجود است. تجزیه و تحلیل نسبت رایج‌ترین شکل تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی است. در تجزیه و تحلیل نسبت، حساب‌های صورت‌های مالی مختلف باهم مقایسه می‌شود. به‌عنوان‌مثال، نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام، بدهی شرکت را با مجموع حقوق صاحبان سهام مقایسه می‌کند. این نسبت به‌صورت معکوس نشان می‌دهد که ارزش دارایی سرمایه‌گذاران پس از کسر تمام بدهی‌ها چقدر است؟
در تجزیه و تحلیل عمودی صورت‌های مالی عمودی بدون در نظر گرفتن زمان صورت‌های مالی بررسی می‌شوند. این بدان معنی است که خود صورت‌های مالی و بدون مقایسه با ماه‌های دیگر و یا سال‌های دیگر موردبررسی قرار می‌گیرند. هدف از انجام و تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی به روش عمودی این است که ارتباط بین آیتم‌های مختلف با یکدیگر در صورت‌های مالی را پیدا کنید. رهبران کسب‌وکار به دنبال بررسی بهره‌وری کلی در جریان درآمد و هزینه‌ها هستند. تمام اطلاعات به‌صورت نسبت بررسی می‌شوند.
به‌عنوان‌مثال، مدیر کسب‌وکار ممکن است بخواهد بداند نسبت هزینه‌ها به کل درآمدها چقدر است. اگر کل درآمد ۱۰۰٫۰۰۰ دلار و هزینه کالاهای فروخته‌شده ٫۰۰۰ ۲۵ دلار باشد نسبت ۰٫۲۵ یا ۲۵ درصد است. بررسی نسبت‌ها کمک می‌کند بفهمید که عملکرد شرکت در صرف هزینه‌ها برای تولید کالاها برای فروش و عرضهٔ آن‌ها به مصرف‌کنندگان چطور بوده است؟
تجزیه و تحلیل نسبت فقط به‌صورت افقی برای ترسیم روندهای درون شرکت استفاده نمی‌شود بلکه از آن می‌توان برای مقایسهٔ شرکت‌های مختلف استفاده کرد. به‌عنوان‌مثال، یک شرکت کوچک و بزرگ را نمی‌توان بر اساس ارزش خالص دلاری مقایسه کرد و به‌جای آن از نسبت‌ها استفاده می‌شود. همهٔ سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان با دیدن اسناد تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی از آن‌ها برای سنجش عملکرد شرکت و کمک به پیش‌بینی عملکرد آینده و تصمیم‌گیری‌های مالی خود استفاده می‌کنند.
در مورد موضوع تجزیه و تحلیل نسبت، با تجزیه و تحلیل روندهای گذشته و ارزیابی روندها می‌فهمید که آیا روندها را باید ادامه داد یا باید مسیر را تغییر داد. تجزیه و تحلیل روند اطلاعات مفیدی درباره عملکرد و رشد شرکت ارائه داده و می‌تواند به‌عنوان ابزار پیش‌بینی و برنامه‌ریزی برای مدیران و تحلیلگران مورداستفاده قرار گیرد.
تجزیه و تحلیل روند با سال اولی که شرکت کسب‌وکار خود را راه‌اندازی کرده شروع می‌شود که سال پایه نامیده می‌شود. درصدهای سال پایه معادل ۱۰۰ درصد بوده و سال‌های دیگر با مقدار سال پایه سنجیده می‌شوند و به این طریق افزایش یا کاهش در درصدها را می‌توان به‌راحتی نشان داد. با استفاده از داده‌های سال قبل شرکت، تجزیه و تحلیل روند را می‌توان انجام داد و تغییرات درصدی در طول زمان در داده‌های انتخاب‌شده را مشاهده کرد. در این نوع تجزیه و تحلیل، تغییرات درصد چندین سال متوالی محاسبه می‌شوند.
تجزیه و تحلیل روند مهم است چون در درازمدت تغییرات اساسی در ماهیت کسب‌وکار را نشان دهد. با نگاهی به یک‌روند در یک نسبت خاص می‌توانید بفهمید که نسبت در حال کاهش یا افزایش بوده یا نسبتاً ثابت باقی مانده است. از طریق این مشاهدات، می‌توان مشکل یا نشانه‌های مدیریت خوب را پیدا کرد. هر کارشناس مالی لازم است نحوه تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی به‌صورت مؤثر و کارآمد را بداند. البته این امر نیازمند شناخت و درک درستی از سه حوزهٔ کلیدی زیر است:
- ساختار صورت‌های مالی
- ویژگی اقتصادی صنعتی که شرکت در آن فعال است.
- استراتژی‌هایی که شرکت دنبال می‌کند تا خود را از رقبا متمایز سازد.
تجزیه و تحلیل صورت های مالی در شش مرحله
به‌طورکلی شش مرحله برای تجزیه و تحلیل مؤثر صورت‌های مالی وجود دارد که در این قسمت این مراحل را با هم مرور خواهیم کرد.
- ویژگی اقتصادی صنعت خود را شناسایی کنید
اول، تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش صنعت را انجام دهید که زنجیره‌ای از فعالیت‌ها که شامل ساخت، تولید و توزیع محصولات و یا خدمات شرکت است. معمولاً روش‌هایی مانند پنج نیروی پورتر یا تجزیه و تحلیل ویژگی‌های اقتصادی در این مرحله استفاده می‌شود.
- استراتژی‌های شرکت را شناسایی کنید
پس از آن، به ماهیت محصول و خدماتی که شرکت عرضه می‌کند ازجمله منحصربه‌فرد بودن محصول، سطح حاشیه سود، ایجاد وفاداری نسبت به برند و کنترل هزینه‌ها توجه کنید. علاوه بر این، عواملی مانند یکپارچه‌سازی زنجیره تأمین، تنوع صنعت و تنوع جغرافیایی را باید در نظر بگیرید.
- کیفیت صورت‌های مالی شرکت را ارزیابی کنید
صورت‌های مالی مهم را در چارچوب استانداردهای حسابداری مربوطه بررسی کنید. در بررسی حساب‌های ترازنامه، مسائلی ازجمله تشخیص، ارزیابی و طبقه‌بندی برای ارزیابی صحیح مهم هستند. سؤال اصلی باید این باشد که آیا این ترازنامه تصویر کاملی از وضعیت اقتصادی این شرکت را به نمایش می‌گذارد یا خیر. هنگام ارزیابی صورتحساب درآمد نکته اصلی این است که کیفیت درآمد را به‌عنوان تصویری کامل از عملکرد اقتصادی شرکت ارزیابی کنید. ارزیابی صورتحساب جریان‌های نقدی به شناخت و درک تأثیر وضعیت نقدینگی این شرکت ازجمله عملیات، سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های مالی در طول دوره_در اصل منشأ درآمدها، جایی که پول‌ها خرج شده و نحوه‌ای که نقدینگی شرکت تحت تأثیر قرارگرفته است_ کمک می‌کند.
- سودآوری و ریسک‌های اخیر را تحلیل کنید
در این مرحله، متخصصان مالی با ارزیابی شرکت و صورت‌های مالی آن می‌توانند بر ارزش شرکت بیفزایند. رایج‌ترین ابزارهای تجزیه و تحلیل، نسبت‌های صورت‌های مالی کلیدی مربوط به نقدینگی، مدیریت دارایی و سودآوری، ارزیابی خطر یا بازار و مدیریت و پوشش بدهی هستند. با توجه به سوددهی، دو سؤال بزرگ وجود دارد که باید پرسید: صرف‌نظر از اینکه شرکت چگونه دارایی‌های خود را تأمین می‌کند عملیات شرکت نسبت به دارایی‌های آن چقدر سودآور هستند و از دیدگاه سهامداران، چقدر این شرکت سودآور است. همچنین لازم است یاد بگیرید که چگونه معیارهای بازدهی با عوامل تأثیرگذار اولیه تعیین می‌شود. درنهایت، تجزیه و تحلیل نسبت‌های صورت‌های مالی به شیوه‌ای مقایسه‌ای بسیار ضروری است. به نسبت‌های اخیر و نسبت‌های مربوط به دوره‌های قبلی و یا شرکت‌های دیگر و یا صنعت‌های دیگر نگاهی بیندازید و آن‌ها را بررسی کنید.
- صورت‌های مالی پیش‌بینی‌شده را آماده کنید
اگرچه این کار بسیار چالش‌برانگیز است اما متخصصان مالی باید فرضیات منطقی در مورد آینده این شرکت (و صنعت آن) بسازند و نشان دهند که چگونه این فرضیات هردوی جریان‌های نقدی و بودجه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این کار اغلب شکل صورت‌های مالی مبتنی بر روش‌هایی مانند رویکرد درصد فروش به خود می‌گیرد.
- شرکت را ارزیابی کنید
درحالی‌که روش‌های ارزیابی زیادی وجود دارد رایج‌ترین روشی که می‌توانید استفاده کنید یک نوع روش تنزیل جریان‌های نقدی است. این جریان‌های نقدی را می‌توان در قالب سود سهام پیش‌بینی‌شده بیان کرد و یا تکنیک‌های دقیق‌تری مانند جریان نقدی آزاد برای هر دو صاحبان سهام یا سرمایه‌گذار شرکت به کار گرفت. روش‌های دیگر نیز شامل استفاده از ارزیابی نسبی یا ارزیابی‌های مبتنی بر حسابداری مانند ارزش‌افزوده اقتصادی هستند.
آموزش مرحله به مرحله تجزیه و تحلیل صورت های مالی
مدیران، سرمایه‌گذاران و تحلیلگران باتجربه، اطلاعات صنعت را در طول زمان جمع‌آوری می‌کنند. با استفاده از این اطلاعات می‌توانند تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی را به‌صورت کامل‌تر و بهتر انجام دهند. اما مراحل اساسی که باید در ارتباط با تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی یاد بگیرند چیست؟ در ادامه به این مراحل اشاره می‌کنیم.
مرحله اول: صورت‌های مالی ۳ تا ۵ سال اخیر ازجمله ترازنامه‌ها، صورتحساب جریان نقدی، صورتحساب درآمد، صورتحساب حقوق صاحبان سهام را جمع‌آوری کنید.
مرحله دوم: در این مرحله، صورت‌های مالی ذکرشده را تجزیه و تحلیل کرده و آن‌ها را بررسی کنید تا تغییرات بزرگ در موارد خاص از یک سال‌به‌سال بعد را پیدا کنید. آیا درآمدها در طول یک سال، جهشی بزرگ یا کاهش بزرگ داشته‌اند؟ دارایی‌های ثابت یا دارایی‌های کل افزایش یا کاهش داشته‌اند؟ علاوه بر این، به دنبال فعالیت‌های مشکوک باشید. اگر چیزی توجه شما را جلب کرد تحقیق کنید که چه چیزی در مورد آن کسب‌وکار می‌دانید تا دلیل مشکوک بودن فعالیت و موارد را پیدا کنید. به‌عنوان‌مثال، آیا شرکت بعضی عملیات خود را در طی دوره تجزیه و تحلیل ارزان فروخته است؟
مرحله سوم: مطمئن شوید گزارش‌های صورت‌های مالی را مرور و بررسی کرده‌اید. این گزارش‌ها ممکن است حاوی اطلاعاتی باشند که در تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی مهم بوده و به کار آیند.
مرحله چهارم: ترازنامه را تجزیه و تحلیل کنید تا بفهمید آیا تغییرات بزرگی در دارایی‌ها، بدهی‌ها یا حقوق صاحبان سهام دیده می‌شود یا خیر.
مرحله پنجم: صورت درآمد را بررسی کنید تا روندهای مختلف در طول زمان را شناسایی کنید.
مرحله ششم: پس از آن، صورت حقوق صاحبان سهام شرکت را ارزیابی کنید. این سؤال را از خود بپرسید: آیا شرکت سهام جدید صادر کرده یا سهم‌ها را خریداری کرده است؟ حساب درآمدهای انباشته در حال افزایش یا کاهش است؟
مرحله هفتم:صورتحساب جریان نقدی شرکت را تجزیه و تحلیل کنید.
مرحله هشتم: نسبت‌های مالی را محاسبه کنید.
مرحله نهم: پس از آن، داده‌های اصلی شرکت را جمع‌آوری می‌کنید.
مرحله دهم: اطلاعات بازار کسب‌وکار یعنی قیمت سهام کسب‌وکار و همچنین نسبت قیمت به درآمد را بررسی کنید.
مرحله یازدهم: پرداخت سود سهام را چک کنید. نسبت پرداخت سود سهام، درصد درآمد خالصی که شرکت در قالب سود سهام به سهامداران می‌دهد را می‌سنجد. نحوه محاسبه نسبت پرداخت سود سهام: سود کل سالانه هر سهم / درآمدهای تقسیمی هر سهم.
مرحله دوازدهم:اکنون می‌توانید تمام اطلاعاتی که شما ایجاد کرده‌اید را ارزیابی کرده و به این صورت، تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی کسب‌وکار خود را انجام دهید.
مراحل دیگری هم در کنار این مراحل وجود دارد و همهٔ این مراحل به شما کمک می‌کند درک و شناخت عمیق‌تری از مفهوم اعداد شرکت و نحوه‌ای که این اعداد و ارقام بر عملکرد و رشد شرکت تأثیر می‌گذارند به دست آورید.
جهت دسترسی به مطالب آموزشی تحلیل تحکینال و تحلیل بنیادی کیک کنید.
سوالات و نظراتتان را باما درمیان بگذارید.
موسسه سبزاندیشان ویراسرمایه
